เรือนนี้สร้างแล้วเสร็จใน ปี พ.ศ. 2460 ในสมัยรัชกาลที่ 6 ใช้เป็นบ้านพักของผู้บริหาร อาจารย์ชาวต่างประเทศและข้าราชการของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอยู่ระยะหนึ่ง จากนั้นก็เปลี่ยนมาเป็นที่ทำการของหน่วยงานต่างๆของจุฬาฯ อาทิ

• ก่อน พ.ศ. 2486 เคยเป็นอาคารเรียนคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สมัยที่ยังเป็นแผนกหนึ่งในคณะวิศวกรรมศาสตร์
• พ.ศ. 2501-2525 เคยเป็นโรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• พ.ศ. 2526-2536 เคยเป็นสถาบันวิจัยสังคม เป็นต้น

ต่อมาเรือนหลังนี้ถูกปล่อยทิ้งร้างไว้ระยะหนึ่งจนส่งผลให้อาคารเสียหายอย่างมาก ต่อมาภายหลังจึงได้รับการบูรณะซ่อมแซมให้ดีและงดงาม จากนั้นก็มีการดูแลและอนุรักษ์สืบต่อมาจนงดงามดังปรากฏในปัจจุบัน

เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2538 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยกราบบังคมทูลเชิญ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จทอดพระเนตรในวาระรำลึกถึงพระยาภะรตราชา (ม.ล.ทศทิศ อิศรเสนา) อดีตผู้บัญชาการจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้ซึ่งเคยพำนัก ณ เรือนหลังนี้ ด้วยเหตุนี้เรือนไม้งามหลังนี้จึงได้ชื่อว่า เรือนภะรตราชา