จุดเริ่มต้นและยุคแรก

จุดเริ่มต้นของเอ็กซ์วายแซด เกิดจาก น้านิด (ภัทรจารีย์ อัยศิริ) บุคคลสำคัญของรายการสโมสรผึ้งน้อย ที่ได้เล็งเห็นว่าเพลงในยุคสมัยนั้นบางเพลงมีเนื้อหาแบบความรักของหนุ่มสาว ซึ่งไม่เหมาะสมกับเด็ก จึงมีความคิดที่จะสร้างสรรค์วงดนตรีของเด็กขึ้นมา มีเนื้อหาเพลงสำหรับเด็ก โดยน้านิดได้ทำการคัดเลือกสมาชิกในรายการสโมสรผึ้งน้อย โดยให้สมาชิกซึ่งเป็นเด็กแสดงความสามารถทั้งเต้นและร้องเพลง เพื่อหาเด็กที่มีความสามารถมาเป็นสมาชิกของวง

เมื่อค้นหาเด็กเพื่อมาเป็นสมาชิกแล้ว จึงได้ก่อตั้งวงดนตรีที่ชื่อ แกรนด์เอ็กซ์วายแซด โดยได้ล้อเลียนวงดนตรีชื่อดังในตอนนั้นอย่าง แกรนด์เอ็กซ์ โดยสมาชิกรุ่นบุกเบิกที่ผ่านการคัดเลือกแล้วนั้นมีหลายคน แต่ที่เป็นที่รู้จักมีอยู่ด้วยกัน 3 คน คือ สัมฤทธิ์ สนเพ็ชร (ต่อ) เกศนีย์ ชุมชัย (อ้อ), สุรีย์ภรณ์ ปุญญมาโนชญ์ (โบว์) หลังจากนั้นได้มีสมาชิกใหม่เข้ามาเพิ่มเติมคือ สุคนธา วงษ์สงวน (หนึ่ง) และ วนิดา วิมลวัฒนาภัณฑ์ (เอ๋) รวมแล้วมีสมาชิกของวงรุ่นแรกอยู่ด้วยกัน 5 คน และออกอัลบั้มชุดแรกในปี พ.ศ. 2524 ชื่อชุดว่า รถไฟมีปีก โดยได้นำเพลงดังจากวงแกรนด์เอ็กซ์ มาดัดแปลงให้มีเนื้อหาเพลงสำหรับเด็กเช่น เพลง "รถไฟมีปีก" ดัดแปลงมาจากเพลง "หัวใจมีปีก", เพลง "บัวน้อยคอยแปลง" ดัดแปลงมาจากเพลง "บัวน้อยคอยรัก" เป็นต้น โดยอัลบั้มชุดแรกนี้อยู่ภายใต้การดูแลของประชา พงศ์สุพัฒน์ สิ่งที่เป็นจุดเด่นของวงช่วงนั้นคือ การที่สมาชิกแต่ละคนถือกีต้าร์ปลอม และแสดงลีลาเสมือนเล่นดนตรีจริง ด้วยเหตุนี้อัลบั้มชุดนี้จึงได้รับกระแสตอบรับที่ดีมากจนวงต้นตำรับอย่าง แกรนด์เอ็กซ์ ต้องเชิญไปร่วมออกคอนเสิร์ตก่อนเปิดตัววงแกรนด์เอกซ์

ต่อมาได้ออกอัลบั้มชุดที่ 2 ของวง ในชื่อชุด คิดไม่ออก ในปี พ.ศ. 2525 อัลบั้มชุดนี้ประสบความสำเร็จอย่างสูง มีเพลงฮิตอย่าง "คิดไม่ออก", "ไม่เป็นไร พอทนได้" และเพลง "เอาไปเผา" ซึ่งมีเนื้อหากล่าวถึงพิษภัยของยาเสพติด และร่วมกันต่อต้านยาเสพติด จนทำให้เพลงนี้ได้รับรางวัลยอดเยี่ยมจากคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด ในอัลบั้มชุดนี้นอกจากจะอยู่ภายใต้การดูแลของประชา พงศ์สุพัฒน์ แล้วยังได้กลุ่มนักดนตรีฝีมือดีในยุคนั้นอย่างวงบัตเตอร์ฟลาย มาช่วยทำดนตรีให้ในอัลบั้มชุดนี้อีกด้วย

ปี พ.ศ. 2526 เอ็กซ์วายแซดได้มีโอกาสแสดงภาพยนตร์เรื่อง แก๊งค์ไอติม ทนงศักดิ์ ศุภการ และ อรพรรณ พานทอง แสดงนำ และมีเพลงประกอบภาพยนตร์ที่โด่งดังอย่าง"กินลมชมเมือง", "ผิดหวัง", "ไอติม" และ "เพื่อนใจ" ที่มีน้านิดมาร่วมร้องในเพลงนี้อีกด้วย ซึ่งเพลงประกอบภาพยนตร์ทั้งหมดได้นำใส่อยู่ในอัลบั้มชุดต่อมา

ในปี พ.ศ. 2527 ได้ออกผลงานอัลบั้มชุดที่ 3 ในชื่อชุด อยู่กับยาย ในชุดนี้ ได้มีการเปลี่ยนชื่อวงใหม่โดยตัดคำว่าแกรนด์ออก ให้เหลือเพียงคำว่า เอ็กซ์วายแซด ทั้งนี้ก็เพื่อที่จะแยกออกมาเป็นวงในแบบของตัวเอง และชื่อนี้ถูกเรียกขานหรือเป็นที่รู้จักกันมาจนถึงปัจจุบัน อัลบั้มชุดนี้ได้มีสมาชิกใหม่เพิ่มอีก 1 คน คือ สุธีรา โรจนตันติ (ติ๊ก) โดยติ๊กเข้ามาเป็นสมาชิกของวงโดยที่ไม่เคยผ่านการเป็นสมาชิกของสโมสรผึ้งน้อยมาก่อน(ตอนแรกติ๊กเข้ามาเอ็กซ์วายแซด เพื่อแทนที่เอ๋ หนึ่งในสมาชิกที่ออกจากวงชั่วคราว เพราะปัญหาส่วนตัว)และได้ยกเลิกการใช้กีต้าร์ปลอม หันมาเต้นให้เข้ากับจังหวะเพลงแทน แต่งานเพลงชุดนี้ยังอยู่ภายใต้การดูแลของทีมงานชุดเดิม

เข้าสู่แกรมมี่

ภายหลังจากที่เอ็กซ์วายแซดออกอัลบั้มชุดที่สามแล้ว น้านิดได้มีความคิดใหม่ที่จะให้สมาชิกเอ็กซ์วายแซดทั้ง 6 คนหันมาเล่นดนตรีจริงแทนการเต้นประกอบเพลง จึงได้พักงานในวงการไปในระยะเวลาหนึ่งและให้สมาชิกทุกคนมารวมกันเก็บตัวฝึกซ้อมและมาเรียนดนตรีกันอย่างจริงจัง โดยให้ทุกคนมาอาศัยอยู่รวมกันในบ้านเช่าแห่งหนึ่ง เพื่อสะดวกในการเรียนและฝึกซ้อมดนตรีอย่างจริงจัง ในการเรียนและฝึกซ้อมดนตรีนั้นได้นำนักร้องนักดนตรีมากประสบการณ์มาฝึกสอนให้กับวงเอ็กซ์วายแซด เมื่อทุกคนมีฝีมือดนตรีที่มากพอแล้ว ในปี พ.ศ. 2530 ได้ออกอัลบั้มชุดที่หนึ่งหลังจากที่เล่นดนตรีจริงคืออัลบั้ม ดอกไม้บานเจ้าเอย ภายใต้สังกัด แกรมมี่ เอ็นเตอร์เทนเม้นต์ ซึ่งก่อนหน้าที่จะได้ร่วมงานกับแกรมมี่ สมาชิกทั้งวงเอ็กซ์วายแซดไม่เคยได้ยินหรือรู้จักค่ายนี้และศิลปินดังในวงมาก่อนเลย อัลบั้มชุดนี้มีโปรดิวเซอร์และผู้จัดการวงคนใหม่ของเอ็กซ์วายแซดคือ กริช ทอมมัส เนื้อหาของเพลงในอัลบั้มชุดดอกไม้บานเจ้าเอยนั้นมีเนื้อหาที่โตขึ้น เป็นความเป็นวัยรุ่นมากขึ้นกว่าเดิม มีเพลงดังที่เป็นที่รู้จักกันจนถึงปัจจุบันคือเพลง "สบายดีหรือเปล่า" ซึ่งกล่าวถึงความคิดถึงที่มีต่อเพื่อนที่อยู่ห่างไกลกัน

ต่อมาเมื่อเดือนพฤศจิกายน ปีเดียวกัน ได้ออกอัลบั้มชุดที่ 2 คือชุด นี่แหละ...เพื่อน อันเนื่องมาจากสมาชิกในวงเอ็กซ์วายแซดจะสำเร็จการศึกษาระดับมัธยมต้นกันแล้ว ทำให้ในอัลบั้มนี้มีเนื้อหาเพลงที่เกี่ยวกับเพื่อนเป็นส่วนมาก มีเพลงฮิตที่เป็นที่รู้จักกันอย่างเพลง "กว่าจะรัก", "นี่แหละ...เพื่อน" อัลบั้มชุดนี้ ต่อ สัมฤทธิ์ สนเพ็ชร ได้ลาออกจากวงเอ็กซ์วายแซด เนื่องจากไปศึกษาต่อยังต่างประเทศ จึงได้เปลี่ยนสมาชิกวงมาเป็น อุ้ม พละพงษ์ ปทุมานันท์ แทน

ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2531 ได้ออกอัลบั้มชุดที่ 3 ชื่อชุด แว๊บเดียว ในอัลบั้มมีเพลงที่เกี่ยวกับความรักแบบวัยรุ่นมากขึ้นและโตขึ้น มีเพลงฮิตอย่าง "ก็มันเหงา", "นานแล้วนะ", "ไปนะไปนะ" และเพลง"แอบเจ็บ" ซึ่งเป็นเพลงที่สมาชิกเอ็กซ์วายแซดใช้ร้องหลายครั้งจนถึงปัจจุบัน รองมาจากเพลงสบายดีหรือเปล่าและกว่าจะรัก

และในเดือนกันยายน พ.ศ. 2533 เอ็กซ์วายแซดได้ออกอัลบั้มชุดที่ 4 ชื่อชุด กุ๊ก กุ๊ก กู๋ ในอัลบั้มนี้ อัลบั้มนี้มีแนวดนตรีที่ทันสมัยและแปลกไปจากเดิมมากขึ้น และเนื้อหาที่โตขึ้น เนื่องจากสมากชิกส่วนใหญ่ เข้ามหาวิทยาลัยกันแล้วและบรรลุนิติภาวะกันเกือบทุกคนแล้ว ในอัลบั้มนี้มีเพลงฮิตอย่าง "กุ๊ก กุ๊ก กู๋", "ให้ไปคิดดู", "เจ็บซ้ำซ้ำ", "วันฝนพรำ", "โบยบินไปกับเธอ" และเพลง "เจ้าพระยา" ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมที่กล่าวว่าอยากเห็นแม่น้ำเจ้าพระยาใสสะอาดเหมือนดังบทกลอน

แยกย้ายและปัจจุบัน

ภายหลังจากวงเอ็กซ์วายแซดออกอัลบั้มชุดที่ 4 แล้ว ได้ไปเป็นศิลปินรับเชิญในคอนเสิร์ต EARTH DAY เมื่อปี พ.ศ. 2534 โดยสมาชิกของวงคือเอ๋, อ้อ, โบว์, ติ๊ก และ หนึ่ง ได้ร่วมร้องเพลง "เจ้าพระยา" ซึ่งเป็นเพลงที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมตามคอนเซ็ปของคอนเสิร์ตนั้น และในปีนั้นเองสมาชิกเอ็กซ์วายแซดทุกคนก็ได้แยกย้ายกันไปอยู่ในที่ของตัวเอง ไม่ได้มารวมตัวอยู่ร่วมกันเหมือนดังแต่ก่อนแล้ว เนื่องจากสมาชิกบางคนได้เข้าศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษา จึงทำให้ไม่สามารถรวมตัวกันเพื่อซ้อมดนตรีและออกงานคอนเสิร์ตได้ทุกคน ประกอบกับน้านิด (ภัทรจารีย์ อัยศิริ) ไม่ได้เข้ามาดูแลวงแล้ว และวงเอ็กซ์วายแซดได้หมดสัญญากับแกรมมี่ จึงตัดสินยุติบทบาทของวงและแยกย้ายกันไปตามเส้นทางของตัวเอง

ในปีพ.ศ. 2535 แกรมมี่ได้ออกอัลบั้มรวมเพลงของวง XYZ ชื่อว่า XYZ รวมฮิต ซึ่งเป็นการนำเพลงเก่าของ XYZ มารวมกันและมีเพลงเก่าจากXYZ ในช่วงที่ยังอยู่ในสโมสรผึ้งน้อย เช่นเพลง ไอศกรีม, เอาไปเผา, คิดไม่ออก และอยู่กับยาย นำมาบันทึกเสียงและร้องใหม่โดยวง XYZ

ต่อ สัมฤทธิ์ สนเพ็ชร อดีตสมาชิกวง XYZ ได้กลับมาสู่วงการดนตรีอีกครั้ง ด้วยการเป็นสมาชิกของวง เควสชั่น ของค่ายเอสพี ศุภมิตร ในตำแหน่งนักร้องนำของวง และเพื่อนนักดนตรีในวงทั้งหมดก็เคยเป็นสมาชิกของสโมสรผึ้งน้อยมาแล้วทั้งสิ้น

โดยในปี พ.ศ. 2542 สมาชิกเอ็กซ์วายแซดบางส่วนคือ เอ๋ วนิดา ,อ้อ เกศณีย์ และโบว์ สุรีย์ภรณ์ ได้ร่วมกับ หนุ่ย นันทกานต์ ฤทธิ์วงศ์(ร้องนำ,กีตาร์) ออกอัลบั้มมาในนามของวง OHO สังกัดค่าย มอร์ มิวสิค จากการชักจูงของ อัสนี โชติกุล ผู้ที่เคยอยู่เบื้องหลังผลงานหลายๆ ชุดของเอ็กซ์วายแซด มีผลงานเพลงออกมา 1 อัลบั้ม ชื่อ OHO...OHO มีเพลงที่ได้รับความนิยมคือ "เก็บใจใส่ (กุญแจ)" และยังนำเพลง สบายดีหรือเปล่า มาทำดนตรีใหม่ และร้องโดยเอ๋ วนิดา และสมาชิกในวง ต่อมาสมาชิกในวงก็แยกย้ายกันออกไปในปีต่อมา

การรวมตัวกันหลังจากแยกย้ายกันของสมาชิกวงในโอกาสพิเศษมีมาเรื่อยๆ เช่น ในปี พ.ศ. 2536 สมาชิก XYZ ได้ปรากฏตัวในรายการ คืนอาทิตย์ ทาง ช่อง 3 และในรายการ 07 โชว์ ทางช่อง 7 เมื่อปี พ.ศ. 2540 เป็นการสัมภาษณ์XYZ หลังจากวงแยกย้ายกันไป, งาน Music Legend Concert เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2544 ที่ เอ๋ และ โบว์ ได้ร่วมร้องเพลง "สบายดีหรือเปล่า" และ "แอบเจ็บ" และยังเคยเป็นแขกรับเชิญพิเศษ ร่วมร้องเพลง "กว่าจะรัก" กับ ทีมนักแสดงจากภาพยนตร์เรื่อง Final Score 365 วัน ตามติดชีวิตเด็กเอนท์ ในวันแถลงข่าวเปิดตัวภาพยนตร์เรื่องดังกล่าว เมื่อ เดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2550 ในปี พ.ศ. 2551 เอ๋, อ้อ, โบว์ ได้ปรากฏตัวในรายการ "คืนนี้ วันนั้น" ทาง ช่อง 5 เมื่อเดือนพฤษภาคม ในปี 2553 สมาชิกXYZ ได้แก่ เอ๋, อ้อ, โบว์, หนึ่ง และติ๊ก ได้ร่วมแสดงคอนเสิร์ต 40 ปี The Legend of the Guitar

ปัจจุบัน เอ๋ ทำงานเป็นพนักงานประจำบริษัท และเป็นสมาชิกเพียงคนเดียวในวงที่ยังมีงานร้องเพลงออกมา ซึ่งก่อนหน้าที่เธอจะเป็นสมาชิกวง OHO เธอได้เป็นคอรัส ให้กับ อัสนี วสันต์ในอัลบั้มชุด บางอ้อ และในคอนเสิร์ตเหมือนข้าวเย็น และยังร้องคอรัสในคอนเสิร์ต เดี่ยวไมค์โครโฟน ครั้งที่ 3 (อุดมการช่าง) ในปี พ.ศ. 2540 และเมื่อเป็นสมาชิกของวง OHO แล้วเธอได้ร้องนำในเพลง บอกว่ารักเธอ นอกจากนี้เธอยังมีงานเพลงในโอกาสพิเศษต่างๆ เช่น งานรวมเพลงศิลปิน ค่าย โน มอร์ เบลท์ ที่ชื่อ Belter 1.0 ในปี พ.ศ. 2547 และ ร่วมร้องรับเชิญให้กับศิลปิน พอร์ทเทรต (Portrait) อัลบั้ม "ป็อปเทรท" (Pop Trade) เพลง "เพราะว่าเรามีเรา" และอัลบั้ม รวมศิลปิน Event of Love ที่ เอ๋ ได้ขับร้องเพลง "วันพักผ่อน"ในปีเดียวกัน และงานล่าสุดของเอ๋ ในปี 2549 คืออัลบั้ม Hot Chocolate No Whipping Cream หรือ Desire Me # 4 เพลง "หลอกใจตัวเอง" ปีพ.ศ. 2559 เธอได้ขึ้นแสดงในคอนเสิร์ต 45 ปี The Legend of the Guitar พร้อมกับโบว์ XYZ ส่วนความสัมพันธ์นั้นเอ๋ได้สมรสกับหนุ่มชาวแต่งชาติเมื่อปี 2555 หลังจากที่คบหาดูใจมาเกือบยี่สิบปี และมีลูกด้วยกัน 1 คน

ส่วนสมาชิกอื่นๆ เช่น โบว์ ได้ไปเป็นสมาชิกในวง OHO ร่วมกับเอ๋ โดยทำหน้าที่เล่นเบสและกลับมาร่วมร้องเพลงในงานคอนเสิร์ตในบางโอกาสซึ่งส่วนใหญ่จะไปร่วมกับเอ๋เกือบทุกครั้ง ปัจจุบันโบว์ทำธุรกิจส่วนตัว และมีลูกชายแล้ว 1 คน ,อ้อ ได้ไปเป็นสมาชิกวง OHO ร่วมกับเอ๋และโบว์ โดยทำหน้าที่ลีดกีตาร์ และยังรับงานเล่นดนตรีมินิคอนเสิร์ตต่างๆ ,หนึ่ง ปัจจุบันรับราชการทหาร ทำงานอยู่ที่ ททบ.5 และหนึ่งแต่งงานแล้วและมีลูกสาว 1 คน ,ติ๊ก หลังจากออกจากวง เธอได้เข้าศึกษาต่ออุดมศึกษาที่มหาวิทยาลัยกรุงเทพ และได้ย้ายไปศึกษาต่อและทำงานที่ประเทศสหรัฐอเมริกาแล้ว ปัจจุบันติ๊กแต่งงานกับชาวต่างชาติ และมีลูกด้วยกัน 2 คน ส่วนต่อหลังจากยุบวงเควสชั่นแล้ว ได้กลับไปเรียนต่อที่ต่างประเทศ