แทนกันยีกา (อังกฤษ: Tanganyika,) หรือชื่ออย่างเป็นทางการในภายหลัง สาธารณรัฐแทนกันยีกา เป็นรัฐเอกราชในแอฟริกาตะวันออกตั้งแต่ปี ค.ศ. 1961 ถึง ค.ศ. 1964 แทนกันยีกาตั้งอยู่ระหว่างมหาสมุทรอินเดียและแอฟริกาเกรตเลกส์ ได้แก่ ทะเลสาบวิกตอเรีย, ทะเลสาบมาลาวี และทะเลสาบแทนกันยีกา ได้รับเอกราชจากสหราชอาณาจักรเป็นดินแดนเครือจักรภพในวันที่ 9 ธันวาคม ค.ศ. 1961 กลายเป็นสาธารณรัฐในเครือจักรภพแห่งชาติในปีถัดมาเมื่อวันที่ 9 ธันวาคม ค.ศ. 1962 ในวันที่ 26 เมษายน ค.ศ. 1964 แทนกันยีกาได้ร่วมกับหมู่เกาะแซนซิบาร์จัดตั้ง สหสาธารณรัฐแทนกันยีกาและแทนซาเนีย และเปลี่ยนชื่อเป็น สหสาธารณรัฐแทนซาเนีย ในปีนั้นเดิมแทนกันยีกาประกอบด้วยอาณานิคมของอังกฤษและเยอรมนีในนามของเยอรมันแอฟริกาตะวันออก (German East Africa) ซึ่งภายหลังอังกฤษนำไปอยู่ใต้อาณัติของสันนิบาตชาติเมื่อ ค.ศ. 1922 ภายหลังเปลี่ยนไปเป็นเขตแดนในความดูแลของสหประชาชาติหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ส่วนอื่นของเยอรมันแอฟริกาตะวันออกกลายเป็นดินแดนในอารักขาของเบลเยียม ในที่สุดก็กลายเป็นประเทศรวันดาและประเทศบุรุนดีในที่สุด