แนปาตา /ˈnæpətə/[2] (อียิปต์โบราณ Npt, Npy; เมโรอิติก Napa; กรีกโบราณ: Νάπατα[3] และ Ναπάται[4]) เป็นเมืองของราชอาณาจักรคูชโบราณ ซึ่งตั้งอยู่ที่บริเวณแก่งน้ำตกที่สี่ของแม่น้ำไนล์ โดยตั้งอยู่ประมาณ 1.5 กิโลเมตรจากฝั่งตะวันออกของแม่น้ำที่ที่ตั้งของเมืองการิมาในประเทศซูดานปัจจุบัน เมืองแนปาตาเคยเป็นที่ตั้งถิ่นฐานถาวรทางตอนใต้สุดของราชอาณาจักรใหม่ของอียิปต์ (ระหว่างศตวรรษที่ 16-11 ก่อนคริสตกาล) และเป็นที่ตั้งของเจเบล บาร์คาล ซึ่งเป็นศูนย์กลางชองลัทธิบูชาเทพอามุนในราชอาณาจักรคูช และเมืองแนปนาตาเคยเป็นเมืองหลวงของราชวงศ์ที่ยี่สิบห้าแห่งอียิปต์ และหลังจากราชอาณาจักรคูชล่มสลายใน 663 ปีก่อนคริสตกาล และเมื่อ 593 ปีก่อนคริสตกาล เมืองแนปาตาถูกชาวอียิปต์บุกเข้าและได้ย้ายเมืองหลวงของราชอาณาจักรคูชไปยังที่เมืองเมโรวี ถึงแม้หลังจากการย้ายเมืองหลวงในครั้งดังกล่าว เมืองแนปาตาก็ยังคงเป็นศูนย์กลางทางศาสนาหลักของราชอาณาจักรต่อไป[5] เมืองนี้ถูกบุกเข้ายึดเป็นครั้งที่สองโดยชาวโรมันเมื่อ 23 ปีก่อนคริสตกาล แต่ได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์และยังคงเป็นศูนย์กลางที่สำคัญของลัทธิบูชาเทพอามุน[6]คำว่า "แนปาตา" หรือ "สมัยแนปาตา" ยังสามารถหมายถึงการปกครองของชาวคูชตั้งแต่ช่วง 750 ปีก่อนคริสตกาลจนถึง 270 ปีก่อนคริสตกาล เมื่อแนปาตาสูญเสียความสำคัญเชิงสัญลักษณ์ในฐานะสถานที่ฝังพระศพของราชวงศ์ ซึ่งราชวงศ์ได้ย้ายไปฝังพระศพที่เมโรวีแทน โดยช่วงเวลาต่อมาของประวัติศาสตร์ราชอาณาจักรคูชเรียกว่า สมัยเมโรวี ซึ่งจะดำเนินต่อไปจนถึงการล่มสลายของราชอาณาจักร[7]