แมงกะพรุนหัวคว่ำ หรือ แมงกะพรุนกลับหัว (อังกฤษ: Upside-down jellyfishes) เป็นแมงกะพรุนจำพวกหนึ่ง ที่จัดอยู่ในวงศ์ Cassiopeidae และสกุล Cassiopea ซึ่งเป็นเพียงสกุลเดียวเท่านั้นที่อยู่ในวงศ์นี้[1] (แต่บางข้อมูลจัดให้มี 2 สกุล)[2]แมงกะพรุนหัวคว่ำ เป็นแมงกะพรุนสกุลเดียวเท่านั้นที่อาศัยอยู่บนพื้นทะเลหรือพื้นมหาสมุทร โดยที่ตำแหน่งของเมดูซ่าหรือส่วนหัวที่คว่ำลงทำให้สามารถคอยจับแพลงก์ตอนที่ลอยผ่านกินมากับกระแสน้ำ และใช้พลังงานที่ได้จากการสังเคราะห์แสงของสาหร่ายซูแซนเทลลี่ที่อาศัยอยู่ในตัวเพื่อการเจริญเติบโต รวมถึงมีเข็มพิษที่อยู่รอบ ๆ นั้นด้วย [3] และจากการศึกษาของสถาบันเทคโนโลยีแห่งแคลิฟอร์เนีย พบว่า แมงกะพรุนหัวคว่ำนั้นมีการนอนหลับอย่างหลับสนิทด้วยเหมือนกับสัตว์ชั้นสูงหรือสัตว์ที่มีโคร่งร่างซับซ้อนชนิดอื่น ๆ ทั้งที่เป็นเพียงสัตว์น้ำที่ไม่มีแกนสันหลังและลำตัวโปร่งแสงเท่านั้น[4]โดยที่ชื่อ Cassiopeda และ Cassiopeidae นั้นมีที่มาจากแคสซิโอเปีย ราชินีแห่งเอธิโอเปีย ผู้เป็นชายาของราชาเซเฟอุส และเป็นมารดาของเจ้าหญิงแอนโดรมีดา ตามเทพปกรณัมกรีก[5]แมงกะพรุนหัวคว่ำ มีขนาดประมาณ 30 เซนติเมตร แบ่งออกได้เป็น 8 ชนิด[1] (บางข้อมูลแบ่งออกเป็น 11 ชนิด)[2] ได้แก่