แม่เจ้าบัวถา มหายศปัญญา ประสูติเมื่อปี พ.ศ. 2381 เป็นราชธิดาในพระยาบุรีรัตน์ (เจ้าหนานปัญญา หรือเจ้าบุรีปัญญา มหายศปัญญา) พระยาบุรีรัตน์นครแพร่ กับแม่เจ้าเฮือนแก้ว มหายศปัญญา ราชนัดดาเจ้าหลวงเทพวงศ์ลิ้นตอง แม่เจ้าบัวถา อภิเษกสมรสกับเจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์ที่ 22 แต่ไม่มีโอรสธิดาด้วยกันจึงได้รับเจ้าสุนันตา วงศ์บุรี ธิดาพระยาบุรีรัตน์ (เจ้าน้อยหนู มหายศปัญญา) น้องชาย กับแม่เจ้าคำ มหายศปัญญา มาเป็นบุตรบุญธรรม[1] แม่เจ้าบัวถาได้แยกจากเจ้าหลวงพิริยเทพวงษ์มาสร้างคุ้มวงศ์บุรี ใกล้กับคุ้มเจ้าหลวง ตั้งอยู่บนถนนคำลือ อาศัยอยู่กับเจ้าสุนันตา วงศ์บุรี บุตรบุญธรรม เจ้าสุนันตาสมรสกับหลวงพงษ์พิบูลย์ (เจ้าพรหม วงศ์พระถาง)

แม่เจ้าบัวถา มหายศปัญญา พิราลัย เมื่อพ.ศ. 2478 สิริอายุรวม 97 ปี