โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ แต่เดิมชื่อว่าโรงเรียนเทพวงศ์ ตั้งอยู่ระหว่างวัดพระบาทและวัดมิ่งเมือง (ในสมัยนั้น) ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2444 ต่อมาย้ายไปตั้งหน้าจวนผู้วาราชการจังหวัด (ปัจจุบันคือโรงเรียนนารีรัตน์จังหวัดแพร่) และผู้ว่าราชการในสมัยนั้นคือพระยานิกรกิตติการ (กั๊ก ศรีเพ็ญ) เห็นว่าพื้นที่เดิมคับแคบจึงจัดซื้อที่ทุ่งนาติดถนนเพชรรัตน์ (ปัจจุบันถนนยันตรกิจโกศล) เพื่อก่อสร้างโรงเรียนสถาบันแห่งนี้ได้ฝึกฝนอบรมเยาวชนให้มีความรู้ความสามารถเป็นคนดีที่ทำประโยชน์แก่สังคม ได้สร้างชื่อเสียงให้แก่โรงเรียน จนเป็นที่ประจักษ์แก่บุคคลทั่วไป จึงทำให้ผู้ปกครองไว้วางใจและนิยมส่งบุตรหลานมาศึกษาเล่าเรียนมากขึ้น ทั้งนี้เพราะโรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ ได้สนองนโยบายด้านการศึกษาของกรมสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ พยายามเร่งรัดพัฒนาเยาวชนในโรงเรียนให้เป็นคนที่มีคุณภาพ