โรงเรียนสารคามพิทยาคม เป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ มีนักเรียนจำนวน 4,013 คน ครูจำนวน 182 คน ครูอัตราจ้าง 10 คน พนักงานราชการ 6 คน ลูกจ้างประจำ 13 คน ครูอัตราจ้าง EP 8 คน และลูกจ้างชั่วคราว 18 คน (ข้อมูล 26 เมษายน 2553) สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 26 สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ตั้งอยู่ที่ถนนนครสวรรค์ ตำบลตลาด อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม มีพื้นทีททั้งหมด 36 ไร่ 2 งาน โรงเรียนสารคามพิทยาคมได้ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2449 ในสมัยก่อนใช้ชื่อว่า "โรงเรียนสารวิทยาวิบูลย์" โดยใช้ศาลาการเปรียญของวัดโพธิ์ศรีธารามเป็นที่เรียน และในสมัยนั้นรับเฉพาะแต่นักเรียนชาย มีพระภิกษุเป็นครูสอน โดยมีฐานะเป็นโรงเรียนประจำอำเภอ อุทัยสารคาม ปัจจุบันก็คือ อำเภอเมืองมหาสารคาม และเป็นโรงเรียนแฝดกับ โรงเรียนบำรุงราษฏร (โรงเรียนบรบือ) อำเภอปัจฉิมสารคาม หรือ อำเภอบรบือ

• พ.ศ. 2456 อำเภออุทัยสารคาม ได้รับการยกย่องขึ้นเป็นจังหวัดมหาสารคาม และได้เปลี่ยนชื่อโรงเรียนใหม่เป็น "โรงเรียนสารคามวิทยาคม" มีนายชื่น วานิชกะ(ขุนวานิชกศึกษากร) เป็นครูใหญ่คนแรก โดยสถาปนาเมื่อวันที่ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2456 จึงถือว่าวันนี้เป็นวันสถาปนาโรงเรียนเป็นต้นมา ภายหลังได้เปลี่ยนชื่อจาก วิทยาคม เป็น พิทยาคม ให้เหมาะสมกับสมัยนิยม

• พ.ศ. 2461 ทางราชการเห็นว่า โรงเรียนมีนักเรียนมากสถานที่เรียนค่อนข้างจะคับแคบ จึงได้ดัดแปลงศาลาการเปรียญหลังเก่าซึ่งตั้งอยู่ริมหนองกระทุ่ม อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม (ขณะนั้นเรียกว่าอำเภอตลาด)ให้เป็นสถานศึกษาของโรงเรียนสารคามพิทยาคม อย่างไรก็ตามเมื่อจำนวนนักเรียนเพิ่มมากขึ้นทุกปี จึงต้องมีการโยกย้ายสถานที่เรียนหลายครั้งเพื่อความสะดวกเหมาะสมและเป็นเอกเทศ กระทั่งวันที่ 1 เมษายน 2481 จึงเปิดอาคารเรียนแบบประชาธิปก (อาคาร 1 ปัจจุบัน) ภายหลังจากที่มีอาคารเรียนถาวรและเป็นเอกเทศแล้ว จึงได้ขยายชั้นเรียนไปจนถึงระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย และเข้าร่วมโครงการจัดการศึกษารูปแบบพิเศษต่างๆ
• พ.ศ. 2511 ได้เข้าโครงการ ค.ม.ช. (โครงการโรงเรียนมัธยมชนบท)
• พ.ศ. 2518 ได้เข้าโครงการ ค.ม.ภ.2 (โครงการโรงเรียนมัธยมศึกษาในส่วนภูมิภาค) และใช้หลักสูตร ค.ม.ส. (โครงการโรงเรียนมัธยมแบบผสม)
• พ.ศ. 2519 ได้เปิดทำการสอนโรงเรียนการศึกษาผู้ใหญ่
• พ.ศ. 2537 เข้าโครงการส่งเสริมความสามารถด้านคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ (สคว.) เขตการศึกษา 10
• พ.ศ. 2538 กรมสามัญศึกษาอนุญาตให้เปิดสอนแบบสหศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น
• พ.ศ. 2540 เข้าโครงการส่งเสริมการผลิตครูที่มีความสามรถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ (สควค.) ระดับมัธยมศึกษา
• พ.ศ. 2545 โรงเรียนได้รับการคัดเลือกจากกรมสามัญศึกษาให้เป็นโรงเรียนแกนนำการใช้หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในระดับ ม.1 และ ม.4
• พ.ศ. 2546 โรงเรียนได้รับอนุญาตจากกรมสามัญศึกษา ให้เปิดโครงการจัดการเรียนการสอนโดยใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อ (English Program) ในระดับชั้น ม.1
• พ.ศ. 2546 โรงเรียนได้โอนไปสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2547 โรงเรียนได้รับรางวัลโรงเรียนพระราชทาน โรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่
• พ.ศ. 2550 โรงเรียนเข้าร่วมโครงการห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์ ของ สสวท. ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย
• พ.ศ. 2552 โรงเรียนเข้าร่วมโครงการห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์ ของ สสวท. ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น
• พ.ศ. 2553 เข้าสู่โรงเรียนมาตรฐานสากล (World-Class Standard School)
• พ.ศ. 2554 โรงเรียนได้รับรางวัลนักเรียนพระราชทาน
• พ.ศ. 2555 โรงเรียนได้รับรางวัลนักเรียนพระราชทาน 2 ปีซ้อน
• พ.ศ. 2555 โรงเรียนได้รับรางวัลโรงเรียนพระราชทาน โรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ เป็นครั้งที่สาม