โรงเรียนหนองบัวพิทยาคารเป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ สังกัดกรมสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ตั้งอยู่คุ้มศรีสง่าเมือง ถนนยุทธศาสตร์ อุดรธานี-เลย เขตเทศบาลเมืองหนองบัวลำภู อำเภอเมือง จังหวัดหนองบัวลำภู ได้รับอนุมัติให้จัดตั้งเมื่อวันที่ 3 เมษายน 2514 รับสมัครนักเรียนสหศึกษาเปิดสอนระดับมัธยมศึกษา ในปีแรก ๆ อาศัยเรียนที่โรงเรียนหนองบัวลำภู ซึ่งเป็นโรงเรียนประถมศึกษาสังกัดกรมสามัญศึกษาในสมัยนั้น อาคารถาวรหลังแรกของโรงเรียนสร้างขึ้นเมื่อปี 2516 (ปัจจุบัน คือ อาคาร 3) เป็นอาคารแบบ 216 โดยในครั้งแรกนั้นมีเฉพาะส่วนกลางของอาคารจำนวน 8 ห้องเรียน มีเนื้อที่ทั้งหมด 34 ไร่ ครู-อาจารย์ 3 คน นักเรียน 90 คน ต่อมาภายหลังได้ต่อเติมเต็มรูปแบบและมีอาคารหลังอื่นๆ เพิ่มขึ้นมา[2]

ในปีการศึกษา 2518 กระทรวงศึกษาธิการได้สั่งยุบและรวมโรงเรียนหนองบัวลำภู สังกัดกองการประถมศึกษา กรมสามัญศึกษา ซึ่งมีอาณาเขตติดต่อกันเป็นโรงเรียนหนองบัวพิทยาคาร ทำให้เนื้อที่เพิ่มเป็น 59 ไร่เศษ เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม 2518 มีครูอาจารย์ รวม 19 คน นักการภารโรง 2 คน โรงเรียนได้เข้าโครงการ คมช รุ่นที่ 13 ในปี พ.ศ. 2519 และเปิดสอนระดับมัธยมศึกษาตอนปลายในปีการศึกษา 2521 และปี 2535 ได้เข้าร่วม โครงการขยายโอกาสทางการศึกษา

ก่อนการจัดตั้งจังหวัดหนองบัวลำภูมีฐานะเป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาประจำอำเภอหนองบัวลำภู จังหวัดอุดรธานี เมื่อมีพระราชบัญญัติประกาศจัดตั้งจังหวัดหนองบัวลำภู ณ วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2536 โรงเรียนหนองบัวพิทยาคารจึงมีฐานะเป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาประจำจังหวัดหนองบัวลำภู

ในปัจจุบันโรงเรียนหนองบัวพิทยาคารเปิดสอน ตั้งแต่ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-6 จำนวน 81 ห้องเรียน เป็นนักเรียนประมาณ 3,500 คน ลูกจ้างประจำ 12 คน ครูอาจารย์ประมาณ 200 คน ภายใต้การนำของท่านผู้อำนวยการ นายบุญมา ภูเงิน โรงเรียนได้รับการจัดอันดับให้เป็นโรงเรียนลำดับที่ 1 ของจังหวัดหนองบัวลำภู เมื่อวัดจากผลการทดสอบระดับชาติโดยใช้ค่าเฉลี่ยของโรงเรียนเป็นมาตรฐาน[3]