โรงเรียนหนองบัววิทยายน เป็นโรงเรียนประถมศึกษาขนาดใหญ่ประจำจังหวัดหนองบัวลำภู ตั้งอยู่ถนนวิไสยอุดรกิจ ตำบลหนองบัว อำเภอเมืองหนองบัวลำภู จังหวัดหนองบัวลำภู ได้รับการอนุมัติให้ตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2456 โดยอาศัยพื้นที่วัดมหาชัยเป็นสถานที่ตั้งโรงเรียน โดยใช้ศาลาการเปรียญของวัดเป็นอาคารเรียนชั่วคราว มีพระล้วน ฐิติปัญโญ เป็นครูใหญ่ นายเจียน โกมุทธพงษ์ ครูผู้สอน นักเรียน จำนวน 50 คน[1] จนกระทั่งปี พ.ศ.2468 ขุนวิไสยอุดรกิจ นายอำเภอหนองบัวลำภูได้ร่วมกับนายจันทร์ คำคลี่ ซึ่งดำรงตำแหน่งครูใหญ่ของโรงเรียน ได้ย้ายโรงเรียนจากวัดมหาชัยชึ่งเป็นสถานที่เดิม มาสร้างใหม่ในที่ดินแปลงปัจจุบันโดยได้ขอรับบริจาคไม้และแรงงานจากราษฎร มาปลูกสร้างอาคารเรียนจนแล้วเสร็จ ตั้งชื่อโรงเรียนว่า “โรงเรียนประจำอำเภอหนองบัวลำภู”

กระทั่งวันที่วันที่ 2 ตุลาคม พ.ศ. 2473 เสนาบดีพระองค์เจ้าธานีนิวัตร ได้ประทานนามโรงเรียนใหม่ ตามใบบอกที่ 97/2472 ว่า “ โรงเรียนหนองบัววิทยายน” และโรงเรียนได้พัฒนาเจริญรุ่งเรืองเรื่อยมา ก่อนการจัดตั้งจังหวัดหนองบัวลำภู โรงเรียนมีฐานะเป็นโรงเรียนประถมศึกษาประจำอำเภอหนองบัวลำภู จังหวัดอุดรธานี เมื่อมีพระราชบัญญัติประกาศจัดตั้งจังหวัดหนองบัวลำภู ณ วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2536 โรงเรียนหนองบัววิทยายนจึงมีฐานะเป็นโรงเรียนประถมศึกษาประจำจังหวัดหนองบัวลำภู

ในปัจจุบันโรงเรียนหนองบัววิทยายนเปิดสอน ตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล ประถมศึกษา และมัธยมศึกษาตอนต้น จำนวน 42 ห้องเรียน เป็นนักเรียนประมาณ 1,700 คน ครูอาจารย์ประมาณ 90 คน ภายใต้การนำของท่านผู้อำนวยการ นายอนุพนธ์ โสมมีชัย