โรงเรียนอุดรพิชัยรักษ์พิทยา เป็นโรงเรียนแบบสหศึกษา สังกัดกรมสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ก่อตั้งเมื่อปีการศึกษา 2525 โดยรับนักเรียนชาย - หญิงเข้าเรียนครั้งแรกจำนวน 262 คน จัดห้องเรียน 6 ห้อง ในระยะแรกที่เปิดทำการสอนนั้น โดยเปิดเป็นสาขาของโรงเรียนอุดรพิทยานุกูล มีชื่อเรียกอย่างไม่เป็นทางการว่า "โรงเรียนอุดรพิทยานุกูล 2" ใช้อาคารเรียนของโรงเรียนบ้านหมากแข้ง ซึ่งตั้งอยู่ที่ถนนศรีสุข อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี เป็นที่ทำการโดยได้รับความกรุณาจาก นายอำนวย อุเทศ ศึกษาธิการเขตเขตการศึกษา 9 ,นายอิศรา จรัณยานนท์ ศึกษาธิการจังหวัด ,นายสนิทพงษ์ นวลมณี ผู้อำนวยการโรงเรียนอุดรพิทยานุกูล และ นางวัฒนา พิธรัตน์ ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านหมากแข้ง ได้เป็นกำลังสำคัญในการผลักดันแสวงหาที่ดินเพื่อก่อตั้งเป็นโรงเรียนอย่างเต็มกำลังความสามารถ จนในที่สุดก็ได้รับความอนุเคราะห์จาก พันตำรวจโทพิชัย สุนทรสัจบูลย์ (ยศขณะนั้นตำแหน่งรองผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดนครราชสีมา) บริจาคที่ดินจำนวน 30 ไร่ 1 งาน 84 ตารางวา เพื่อประโยชน์ในการศึกษา จนกรมสามัญได้ประกาศตั้งเป็นโรงเรียนมัธยมแห่งใหม่ เมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2526 ถือเป็นโรงเรียนประจำจังหวัดแห่งที่ 4 ของจังหวัดอุดรธานี เพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้บริจาคที่ดินและคุณตาของท่านคือ ร้อยตำรวจเอก ขุนรักษ์นิกร ตราชู จึงตั้งชื่อโรงเรียนว่า โรงเรียนอุดรพิชัยรักษ์พิทยา และในวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2526 ได้ย้ายมาทำการเรียนการสอนในสถานที่ปัจจุบัน ซึ่งตั้งอยู่ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี