โรงเรียนเทพมงคลรังษี ประกาศจัดตั้งเป็นโรงเรียนเมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2517[1] โดยถือจากการริเริ่มของ พระเดชพระคุณ พระเทพมงคลรังษี (ดี พุทธโชติ) อดีตเจ้าอาวาสวัดเทวสังฆารามและอดีตเจ้าคณะจังหวัดกาญจนบุรี ที่ได้เห็นความยากลำบากของผู้ปกครองเมื่อเด็กจบชั้นประถมศึกษาแล้ว เพราะโรงเรียนประจำจังหวัดอยู่ไกลจากชุมชนมาก และโรงเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาที่มีอยู่ก็รับเด็กเข้าเรียนได้ไม่หมด ท่านจึงมีความคิด ที่จะให้มีโรงเรียนมัธยมศึกษาในวัดเทวสังฆารามขึ้น จึงได้ดำเนินการจัดหาที่ดินที่ติดกับวัด เพื่อเป็นที่ตั้งโรงเรียน และเนื่องจากโรงเรียนการช่างกาญจนบุรีที่ตั้งอยู่ในวัด มีโครงการจะย้ายออกไปตั้งในสถานที่ใหม่ ดังนั้น จึงได้ที่ดินรวมทั้งอาคารต่างๆ เพื่อเป็นที่ตั้งของโรงเรียนมัธยมศึกษา ตามเจตนา

ในช่วงแรก มีจำนวนนักเรียน 111 คน อาศัยเรียนที่ตึกรวิเทวนันท์ ซึ่งเป็นอาคารเรียนพระปริยัติธรรม และสอนพระพุทธศาสนา ต่อมาก็มีนักเรียนเพิ่มขึ้นตามลำดับ และได้เริ่มเปิดสอนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย ในปีการศึกษา 2524