โรงแรมดุสิตธานีก่อตั้งโดย ท่านผู้หญิงชนัตถ์ ปิยะอุย เป็นโรงแรมแห่งที่ 2 ของเธอต่อจากโรงแรมปริ๊นเซสบนถนนเจริญกรุง ซึ่งเปิดในปี 2491 และขยายตัวตามอุตสาหกรรมการบริการของกรุงเทพฯ ที่เติบโตในช่วงสงครามเย็น[1][2] โรงแรมตั้งอยู่บนที่ตั้งเดิมของบ้านศาลาแดงซึ่งเคยเป็นที่พำนักของเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) อดีตเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยในสมัยรัชกาลที่ 6 และผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในสมัยรัชกาลที่ 8 ตรงมุมตะวันออกเฉียงใต้ของสี่แยกศาลาแดง จุดเริ่มต้นของถนนสีลม

ตัวอาคารมีความสูง 23 ชั้น นับเป็นอาคารสูงแห่งแรกในประเทศไทย และใช้สถาปัตยกรรมแบบไทยเดิมร่วมสมัยที่ออกแบบโดยกลุ่ม Kanko Kikaku Sekkeisha ที่นำโดย โยโซะ ชิบาตะ สถาปนิกชาวญี่ปุ่น[3] ในส่วนของชื่อโรงแรมได้ตั้งตามชื่อเมืองจำลองของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว อันแปลว่า "เมืองสวรรค์" ซึ่งแต่เดิมพระองค์เคยมีพระราชประสงค์ที่ต้องการจะสร้างเมืองแห่งประชาธิปไตย และให้ชื่อว่า ดุสิตธานี นั่นเอง ซึ่งการตั้งชื่อโรงแรมยังเป็นการเทิดพระเกียรติแด่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวไปในตัว เนื่องมาจากพื้นที่ตั้งของโรงแรมตั้งอยู่ตรงข้ามสวนลุมพินี และมีพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวประดิษฐานอยู่[4]

สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดโรงแรมดุสิตธานี กรุงเทพฯ เมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2513[5] เมื่อเปิดให้บริการดุสิตธานีเป็นโรงแรมขนาดใหญ่ที่สุด[6] และเป็นอาคารสูงที่สุดของไทยในเวลานั้น[7] อีกทั้งได้นำสิ่งใหม่มาให้สังคมในกรุงเทพ เช่น ดิสโก้เธค, ห้องบอลรูม และภัตตาคารที่ชั้นบนสุดของอาคาร นอกจากนี้ โรงแรมยังสะท้อนความเป็นไทยผ่านการตกแต่งและการให้บริการ[8] แขกคนสำคัญที่เคยพักโรงแรมแห่งนี้ เช่น วิตนีย์ ฮิวสตัน, กวินเน็ธ พัลโทรว์, โรนัลด์ เรแกน และทอม โจนส์ เป็นต้น[9]