โอนิกซ์ (อังกฤษ: Onyx) เป็นรูปแบบกลุ่มที่มีผลึกละเอียด (Cryptocrystalline) ของแร่ควอตซ์ (Quartz) โอนิกซ์จะแสดงลักษณะสีเป็นแถบแนวขนาน มีตั้งแต่สีขาวไปจนเกือบทุกสี (นอกจากบางสี เช่น สีม่วง หรือ สีน้ำเงิน) โดยปกติจะพบโอนิกซ์ที่มีแถบสีขาว สีแทน และสีน้ำตาล หรือถ้ามีแถบสีขนานกัน มีสีเหลืองออกน้ำตาลแดงผสมส้ม หรือ สีน้ำตาลเข้ม จะเรียกว่า ซาร์ด (Sard) หรือ ซาร์โดนิกซ์ (Sardonyx) ซึ่งมีสีแดงมากกว่าสีดำ โดยทั่วไปโอนิกซ์จะมีสีดำบริสุทธิ์ และมีความหลากหลายมาก แต่โอนิกซ์มักไม่ค่อยเกิดเป็นแถบสีต่างๆแต่ก็มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานของใช้สำหรับแกะสลักและทำเครื่องประดับที่มีการตัดมักจะเป็น cabochon หรือเป็นประคำ และยังใช้ สำหรับรอยพิมพ์แกะและทำจี้อัญมณี ซึ่งแถบสีจะทำให้ภาพมีความคมชัดมากกว่าพื้นหลัง โอนิกซ์ในธรรมชาติส่วนมากเกิดจากการแปรสภาพมาจากอะเกต ชื่อที่นำมาใช้บางครั้งใช้ไม่ถูกต้องกับอุตสาหกรรมวัสดุอัญมณี เช่น แถบสีบนแร่แคลไซต์ (Calcite) ที่พบใน ประเทศเม็กซิโก ปากีสถาน และ สถานที่อื่นๆ ที่มีการแกะสลัก, ขัดและขาย ซึ่งเนื้อของแร่เหล่านี้ จะมีความแข็ง ทนทานน้อยกว่าและแปรสภาพได้ง่ายกว่าแร่โอนิกซ์โดยธรรมชาติ