กางเขนอนุราธปุระขุดค้นพบครั้งแรกในปี 1912 ขณะการขุดค้นทางโบราณคดีในอนุราธปุระ[6] แกะสลักเป็นประติมากรรมอยู่บนด้านหนึ่งของชิ้นส่วนของเสาหินแกรนิต ผู้ว่าการรมโบราณคดีซีลอน (Archaeological Commissioner of Ceylon) เอ็ดเวิร์ด อาร์. อายร์ทัน สรุปว่ากางเขนนี้เป็กางเขนของโปรตุเกส ในปี 1924 ผู้สืบทอดตำแหน่งผู้ว่ากรม อาร์เธอร์ มอริส ฮอเกิร์ต ทุ่มความพยายามไปกับการหาความหมายของกางเขนนี้และตีพิมพ์ไว้ใน Memoirs of the Archaeological Survey of Ceylon ว่าสิ่งนี้เป็น "กางเขนชนิดฟลอเร็ต ตั้งบนฐานที่มีขั้น ที่ซึ่งล้อมรอบด้วยฟรอนด์ในแต่บะด้านของกางเขนดังเช่นเขา"[6] และยังคงสรุปว่าเป็นกางเขนของโปรตุเกส[1][6] ทั้งสองถือว่ากางเขนนี้เป็นกางเขนเนสเตอร์หรือกางเขนเปอร์เซียจากสมัยใต้ปกครองโปรตุเกส มีหลักฐานบันทึกทางประวัติศาสตร์จำนวนหนึ่งที่เสนอว่าคริสต์จักรอัสซีเรียแห่งโกตะวันออกอาจจะมีอยู่ในศรีลังกามาตั้งแต่กลางศตวรรษที่ห้าถึงหกแล้ว[7][8][9] จึงเป็นที่เข้าใจกันว่ากางเขนนี้มาจากสมัยราชอาณาจักรอนุราธปุระ[10] และสำหรับกลุ่มเชื่อว่าเป็นกางเขนของโปรตุเกส ก็มีข้อคัดค้านทางประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะที่ว่าในเวลานั้น ชาวโปรตุเกสยังไม่มาปรากฏอยู่ในนครอนุราธปุระด้วยซ้ำ[1]

การประเมินข้อสรุปในปี 1926 โดยฮัมฟรี คอดริงตัน โดยอ้างหลักฐานที่ปรากฏในเอกสารจากศตวรรษที่ 6 Christian Topography ซึ่งระบุว่าเป็นที่ทราบกันว่ามีชุมชนคริสต์ชนชาวเปอร์เซียอาศัยอยู่ใน "Taprobanê" (ขื่อกรีกโบราณของศรีลังกา) เขาเขียนไว้ในหนังสือ A Short History of Ceylon ว่า "พวกเราทราบถึงการมีอยู่ของชุมชนชาวเปอร์เซีย ในเมื่อราว ค.ศ. 500; กางเขนเนสเตอร์ (Nestorian cross) ซึ่งแทบจะไม่ต้องสงสัยว่าเป็นของชุมชนนี้ สามารถพบ[จัดแสดง]อยู่ในพิพิธภัณฑ์ของกรุงอนุราธปุระ"[11][12] ในปี 1954 รองผู้ว่าการกรมโบราณคดีในเวลานั้น ทิทัส เทเวนทระ (Titus Devendra) ปฏิเสธความน่าเชื่อถือของเอกสาร Christian Topography และรุบว่ากางเขนนี้เป็นของโปรตุเกส อายุใหม่กว่าปี 1547[13] Academics however have since concluded that the Christian Topography is historically accurate.[14] ในปี 1984 การค้นพบทางโราณคดีที่มานตาอียืนยันถึงการมีอยู่ของชุมชนคริสต์ชนชาวเปอร์เซียในศรีลังกา ซึ่งในการค้นพบครั้งนั้นยังพบตราที่มีลายของกางเขนเนสเตอร์ ซึ่งมีลักษณะและรูปแบบละม้ายคล้ายคลึงกับกางเขนอนุราธปุระเป็นอย่างมาก[15]