การระเบิดรุนแรง (อังกฤษ: detonation) คือขบวนการที่มีการสลายตัวหรือสันดาปของสารหรือการเผาไหม้ชนิดหนึ่งของวัตถุที่ระเบิดได้ภายใต้ความดันสูงที่ปล่อยความดันออกมาซึ่งผลิตหน้าการคายความร้อนผ่านตัวกลางต่าง ๆ ด้วยความเร็วสูงกว่าความเร็วของเสียงที่ในที่สุดขับเคลื่อนหน้าคลื่นกระแทกที่แพร่ไปข้างหน้ามัน ซึ่งไม่จำเป็นต้องมีออกซิเจนเกี่ยวข้องอยู่ด้วย การระเบิดรุนแรงเกิดขึ้นในวัตถุระเบิดมาตรฐานทั้งแข็งและเหลว[1]รวมทั้งแก๊สไวปฏิกิริยา ความเร็วการระเบิดรุนแรง (detonation velocity) ของวัตถุระเบิดแข็งกับเหลวนั้นสูงมากกว่าในแก๊สอย่างมาก ทำให้สามารถสังเกตระบบคลื่นในรายละเอียดที่มากขึ้น (ความละเอียดของภาพสูง (Image resolution))เชื้อเพลิงมีความหลากหลายอย่างกว้างขวางมากไม่ว่าจะปรากฏในรูปของแก๊ส หมอกละออง หรือฝุ่นแขวนลอย ออกซิแดนต์ (oxidizing agent) ก็เช่นแฮโลเจน โอโซน ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ และออกไซด์ของไนโตรเจน การระเบิดรุนแรงแบบแก๊สมักจะถูกสัมพันธ์กับส่วนผสมของเชื้อเพลิงและออกซิแดนต์ในอัตราส่วนความไวไฟที่ต่ำกว่ามาตรฐานอยู่หน่อย ส่วนใหญ่เกิดขึ้นบ่อยที่สุดในระบบจำกัด แต่บางครั้งก็เกิดขึ้นได้ในเมฆไอ วัสดุอื่น ๆ เช่นอะเซทิลีน (acetylene) โอโซน และไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์สามารถระเบิดได้แม้ไม่มีไดออกซิเจน (อัญรูปของออซิเจน - ไดออกซิเจน)[2][3]การระเบิดรุนแรงถูกค้นพบในปี ค.ศ. 1881 โดยนักวิทยาศาสตร์ชาวฝรั่งเศสสองคู่ มาร์เซอลัง แบร์เทอโลต์ (Marcellin Berthelot) กับ พี. วิเยย (Paul Marie Eugène Vieille) [4] และ แอร์เนสต์-ฟรังซัวส์ มัลลารด์ (Ernest-François Mallard) กับ อองรี หลุยส์ เลอ ชาเตอลิเอ (Henry Louis Le Chatelier)[5] การคาดการณ์ทางคณิตศาสตร์ของการแพร่ถูกดำเนินการเป็นครั้งแรกโดย เดวิด แชปแมน (David Chapman) ในปี ค.ศ. 1899[6] และโดย เอมิล ฌูเกต์ (Émile Jouguet) ในปี ค.ศ. 1905,[7] 1906[8] และ 1917.[9] ยาคอฟ เซลโดวิช (Yakov Zeldovich), จอห์น ฟอน นอยมันน์, และ แวร์เนอร์ เดอริง (W. Doering) ได้ทำการก้าวหน้าต่อมาในการเข้าใจการระเบิดรุนแรงในต้นช่วงปี ค.ศ. 1940s.