อัญรูป (
อังกฤษ: allotropy หรือ allotropism;
กรีก: αλλος (allos), หรือ τροπος (tropos)) เป็นสิ่งที่มีอยู่ใน
ธาตุเคมี ในธาตุหนึ่ง ๆ สามารถมีรูปแบบสองรูปแบบหรือมากกว่า หรือที่รู้จักกันในชื่อ อัญรูป ของธาตุนั้น ๆ ในแต่ละอัญรูป
อะตอมของธาตุมี
พันธะเคมีเชื่อมต่อกันในรูปแบบที่ต่างกัน มีโครงสร้างต่างกันไป
[1] อัญรูปนั้นไม่ใช่
ไอโซเมอร์ที่เป็น
สารประกอบ ที่มีสูตรโมเลกุลเหมือนกัน แต่มีสูตรโครงสร้างต่างกันตัวอย่างเช่น,
คาร์บอนมี 2 อัญรูป:
เพชรที่คาร์บอนอะตอมเชื่อมกันในรูปหกเหลี่ยม
ทรงสี่หน้าและ
แกรไฟต์ที่คาร์บอนอะตอมเชื่อมกันในรูปแผ่นตาข่ายหกเหลี่ยมอัญรูปหมายถึงความแตกต่างทางโครงสร้างใน
สถานะเดียวกันเท่านั้น (คือรูปแบบ
ของแข็ง,
ของเหลว หรือ
แก๊ส) - การเปลี่ยนสถานะไม่ถือเป็นอัญรูป สำหรับในบางธาตุอัญรูปมีสูตรโมเลกุลต่างกันนั้น สามารถคงอัญรูปได้เมื่อเปลี่ยนสถานะ เช่น อัญรูป 2 อัญรูปของ
ออกซิเจน (
ไดออกซิเจน, O2 และ
โอโซน, O3), ทั้งคู่มีสูตรโมเลกุลเหมือนเดิมทั้งในสภาวะของแข็ง ของเหลว หรือแก๊ส ตรงกันข้าม ในบางธาตุไม่สามารถคงอัญรูปได้เมื่อเปลี่ยนสถานะ เช่น
ฟอสฟอรัสมีอัญรูปมากมายในสถานะของแข็ง แต่จะกลายเป็นรูปแบบ P4 เหมือนกันทั้งหมดเมื่อละลายกลายเป็นของเหลวและยังมีอัญรูปที่สำคัญคือ อัญรูปของกำมะถันซึ่งมีสูตรโมเลกุลเป็นS8 แบ่งออกเป็น กำมะถันรอมบิก และกำมะถันมอนอคลินิก