นักบุญซาวา บิชอปชาวเซอร์เบีย สร้างโบสถ์คริสต์และกุฏิในการ์เยส และอาศัยอยู่หลายปีจนได้เป็นหัวหน้าอธิการอาราม (Archimandrite) ใน ค.ศ. 1201[1] ต่อมาท่านได้เป็นอาร์ชบิชอปแห่งเซอร์เบียคนแรกเมื่อ ค.ศ. 1219[1]

จักรพรรดิมิคาเอลที่ 8 พาลาโอโลกอสแห่งไบแซนไทน์โจมตีเขาแอทอสเมื่อ ค.ศ. 1283 กองทหารทรมานและแขวนคอโปรตอสหรือนักพรตอาวุโส และขับไล่นักพรตคนอื่น ๆ ออกจากโปรตาตอน นักพรตเหล่านี้ได้รับการสถาปนาเป็นมรณสักขีของนิกายออร์ทอดอกซ์ในวันที่ 5 ธันวาคม (สำหรับคริสตจักรที่ปฏิบัติตามปฏิทินจูเลียนแบบดั้งเดิมวันที่ 5 ธันวาคมตรงกับวันที่ 18 ธันวาคมของปฏิทินเกรกอเรียน)