กุมภัณฑ์ (บาลี: Kumbhaṇḍa; สันสกฤต: Kumbhāṇḍa) คือ เทวดากลุ่มหนึ่งตามความเชื่อในศาสนาพุทธ มีร่างสูงใหญ่ ท้องโต ตาโตแดงก่ำ[1] เป็นบริวารของท้าววิรุฬหก[2] กุมภัณฑ์มี 3 พวก คือ ในคติฮินดู มีลักษณะ เป็นยักษ์แคระ พุงโต ผมหยิก ชอบกินเนื้อและดื่มสุราในรามเกียรติ์ กุมภกรรณ และ มูลพลัม เป็นยักษ์ที่มีลักษณะเหมือนพวกกุมภัณฑ์