Ignoratio elenchi เป็นเหตุผลวิบัติอย่างหนึ่งที่อาริสโตเติลระบุในชุดผลงาน Organonทั่วไปแล้วเขาอ้างว่าเหตุวิบัติทั้งหมดเป็นรูปแบบต่างๆ ของ ignoratio elenchi[3][4]

ตามอาริสโตเติล Ignoratio Elenchi เป็นเหตุผลวิบัติที่เกิดจาก "ความไม่เข้าใจลักษณะการคัดค้าน" เพื่อจะคัดค้านข้อความ อาริสโตเติลให้พิสูจน์ว่าข้อความที่ขัดแย้งกันเป็นจริง ดังนั้น การพิสูจน์ประพจน์ที่ไม่เข้ากับประพจน์ดั้งเดิมก็จะเป็น ignoratio elenchi หลังจากสมัยของอาริสโตเติล เหตุผลวิบัตินี้ได้รวมเอาเหตุวิบัติอื่นๆ ที่พิสูจน์ผิดจุด... "ข้าพเจ้าต้องพิสูจน์ข้อสรุปอะไรอย่างหนึ่ง แต่ไม่พิสูจน์ข้อนั้น กลับพิสูจน์ข้อสรุปอีกอย่างหนึ่งซึ่งน่าจะเข้าใจผิดกันว่าเป็นข้อพิสูจน์ดั้งเดิม นี่จึงเป็นเหตุวิบัติ... เช่นแทนที่จะพิสูจน์ว่า บุคคลนี้ได้ทำการฉ้อฉลที่ร้ายกาจ กลับไปพิสูจน์ว่า การฉ้อฉลที่บุคคลนี้เป็นจำเลยร้ายกาจมาก'"... ดังนั้น ลักษณะของเหตุผลวิบัติก็คือ การแทนที่ประเด็นหนึ่งด้วยประเด็นอีกประเด็นหนึ่งที่ใกล้เคียงกันกับประเด็นเดิม แล้วให้เหตุผลแก่ประเด็นที่ใช้แทนที่นั้น เหตุผลจัดว่าวิบัติไม่ใช่เพราะเหตุผลนั้นสนับสนุนหรือไม่สนับสนุนประเด็นที่ใช้แทนที่ แต่ชี้ว่าเหตุผลไม่ได้พิสูจน์ประเด็นดั้งเดิม... เป็นเหตุผลวิบัติที่เห็นยากแต่มีมาก โดยมีรูปแบบต่างๆ มากมาย แต่ไม่ว่าจะเกิดเมื่อไรหรือมีรูปแบบอย่างไร ก็จะสมมุติได้ว่าบุคคลที่ใช้เหตุผลวิบัตินี้ ได้แทนที่ประเด็นที่เป็นคำถาม ด้วยประเด็นอีกอย่างซึ่งใกล้เคียงกัน[5]

— Arthur Ernest Davies, "Fallacies" in A Text-Book of Logic

● ตัวอย่าง 1: ก และ ข กำลังเถียงกันว่า การวิพากษ์วิจารณ์โดยอ้อมๆ มีประโยชน์อะไรหรือไม่

สำหรับประเด็นว่าไม่ควรวิพากษ์วิจารณ์การเมืองในสื่อสังคม ก ให้เหตุผลว่าผู้นำของรัฐจะไม่ได้อ่านข้อความนั้นโดยตรงแต่นี่เป็น ignoratio elenchi เพราะคนอื่นๆ เช่น ข อาจจะวิพากษ์วิจารณ์การเมืองเพื่อสื่อไปยังเพื่อนๆ ของตน หรือให้ผู้อื่นรู้ปัญหาทางการเมือง ไม่ใช่แจ้งให้แก่ผู้นำโดยตรง

● ตัวอย่าง 2: ก และ ข กำลังถกเถียงกันเรื่องกฎหมาย

ข ตอบผิดจุดคำถามไม่ใช่ว่า เพื่อนบ้านของ ข เชื่อว่ากฎหมายให้ทำหรือไม่ แต่ว่า กฎหมายจริงๆ ให้ทำหรือไม่

สำหรับข้อคิดทางอสสารนิยมของมุขนายกบาร์กลีย์ที่ระบุว่า สสารจริงๆ ไม่มี แต่เพียงดูเหมือนจะมี[6] นักพจนานุกรมซามูเอล จอห์นสันได้ปฏิเสธข้อคิดนี้โดยวิธีพิเศษที่จัดว่าเป็น ignoratio elenchi[7]คือเมื่อสนทนาอยู่กับเจมส์ บอสเวลล์ จอห์นสันได้เตะหินข้างๆ อย่างแรงแล้วค้านทฤษฎีนี้ว่า "ผมปฏิเสธมันอย่างนี้"[8]

แนวคิดที่เกี่ยวข้องกันก็คือ เรดเฮร์ริง ซึ่งเป็นการจงใจเรียกร้องความสนใจไปจากประเด็น[2]Ignoratio elenchi บางครั้งสับสนกับวิธีให้เหตุผลแบบหุ่นฟาง[2]