ภิกขุ (บาลี) หรือ ภิกษุ (สันสกฤต) แปลว่า ผู้ภิกขาจาร[1] พระพุทธเจ้าทรงเริ่มใช้คำนี้เพื่อหมายถึงนักบวชชายในพระพุทธศาสนา เพราะภิกษุต้องถือวัตรภิกขาจาร ไม่ได้ประกอบอาชีพจึงไม่มีรายได้ และต้องเลี้ยงชีวิตด้วยอาหารที่คฤหัสถ์นำมาถวาย ในสมัยแรกยังไม่มีการตั้งวัด พระภิกษุจึงจาริกไปตามป่าเขา โคนไม้ หรืออาศัยในที่กูฏาคารซึ่งเป็นที่พักสาธารณะ แม้มีการตั้งอารามแล้ว เช่น วัดเวฬุวันมหาวิหาร วัดเชตวันมหาวิหาร ภิกษุสมัยนั้นปกติยังคงเน้นการจาริกเพื่อปฏิบัติธรรมและเผยแผ่พระศาสนา