ในจินตนิยายชุดมิดเดิลเอิร์ธของโทลคีน 'คนแคระ' เป็นสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวที่ไม่ได้เกิดจากการสร้างสรรค์ของมหาเทพอิลูวาทาร์ แต่เกิดขึ้นจากการสร้างของวาลา นามว่า อาวเล ผู้เป็นเทพแห่งการช่าง เนื่องจากไม่สามารถอดทนรอการมาถึงของเหล่าบุตรแห่งอิลูวาทาร์ได้ แต่ต่อมามหาเทพอิลูวาทาร์ก็รับเหล่าคนแคระเอาไว้เป็นบุตรบุญธรรม โดยมีข้อแม้ให้พวกเขาต้องนอนหลับอยู่ใต้ภูเขาก่อน จนกว่าบุตรผู้ใหญ่ของพระองค์ คือพวกเอลฟ์ จะตื่นขึ้นมาบนโลก

อาวเลสร้างคนแคระขึ้นในยุคที่เมลคอร์กำลังเรืองอำนาจสร้างความวุ่นวายอยู่บนพิภพ ดังนั้นพระองค์จึงสร้างให้คนแคระมีความทรหดอดทน ไม่ตกอยู่ในอำนาจชั่วร้ายโดยง่าย พวกคนแคระนับถือเทพอาวเลเป็นบิดาของตน และเชื่อกันว่า หลังจากสิ้นชีวิตไปแล้ว พวกเขาจะได้ไปอยู่ในท้องพระโรงของเทพอาวเล เพื่อคอยรับใช้พระองค์และร่วมในการรบครั้งสุดท้ายของอาร์ดา

เหล่าคนแคระที่เทพอาวเลสร้างขึ้นเป็นครั้งแรก มีจำนวนเจ็ดคน เรียกชื่อรวมกันในยุคต่อมาว่า บิดาของคนแคระ ในจำนวนนี้ ดูรินผู้อมตะ (Durin the Deathless) เป็นคนแคระที่มีอาวุโสสูงสุด ดูรินเป็นผู้บุกเบิกก่อตั้งอาณาจักรคนแคระแห่งแรกบนโลก ที่คาซัดดูม มหานครใต้ขุนเขาฮิธายเกลียร์ เขาเป็นต้นตระกูลของคนแคระสายวงศ์ ลองเบียร์ด (Longbeard)

ต้นตระกูลคนแคระอีกสองคน เดินทางไปตั้งอาณาจักรของตนที่ทางตะวันตกของมิดเดิลเอิร์ธ โดยตั้งนครอยู่ในเทือกเขาเอเร็ดลูอิน พรมแดนตะวันออกของแผ่นดินเบเลริอันด์ ได้แก่ อาณาจักรโนกร็อด และเบเลกอสต์ เป็นต้นตระกูลของคนแคระในสายวงศ์ ไฟร์เบียร์ด (Firebeard) และ บรอดบีม (Broadbeam) ตามลำดับ ต้นตระกูลคนแคระอีกสี่คนที่เหลือ เดินทางไปตั้งอาณาจักรทางดินแดนตะวันออกไกลของมิดเดิลเอิร์ธ ไกลจนถึงเทือกเขาโอโรคาร์นิ คนแคระทั้งสี่นี้เป็นต้นตระกูลของคนแคระในสายวงศ์ ไอรอนฟิสต์ (Ironfist), สติฟเบียร์ด (Stiffbeard) , แบล็คล็อก (Blacklock) และ สโตนฟุต (Stonefoot) พลเมืองในสายวงศ์เหล่านี้ไม่ได้ปรากฏบทบาทในปกรณัมชุดมิดเดิลเอิร์ธ

ภาษาของคนแคระคือ คุซดุล (Khuzdul) เป็นภาษาที่พวกเขาใช้เจรจากันเองเป็นการภายใน และไม่ยอมสอนให้กับเผ่าพันธุ์อื่นได้เรียนรู้ โดยพวกเขายอมที่จะไปศึกษาภาษาของพวกเอลฟ์เสียเอง

คนแคระถนัดใช้ขวานเป็นอาวุธมากที่สุด แต่ก็สามารถสร้างอาวุธชั้นดีอื่น ๆ ได้เป็นจำนวนมาก พวกเขานิยมตั้งอาณาจักรอยู่ใต้ภูเขา จึงไม่สามารถทำการเกษตรได้ อาหารของพวกเขาได้มาจากการทำการค้าแลกเปลี่ยนกับพวกเอลฟ์ ในยุคแรกคนแคระมีสัมพันธภาพอันดีกับพวกเอลฟ์ บุกเบิกทำการค้ากับพวกเอลฟ์มาตั้งแต่สมัยยุคที่หนึ่ง ได้สร้างอาวุธชั้นดีให้กับพวกเอลฟ์เป็นจำนวนมาก แต่ภายหลังเกิดเหตุขัดแย้งวิวาทกันด้วยอำนาจของดวงมณีซิลมาริลที่ประดับอยู่บนสร้อยพระศอเนากลาเมียร์ เกิดสงครามแย่งชิงซิลมาริลระหว่างคนแคระกับเอลฟ์แห่งอาณาจักรโดริอัธของกษัตริย์ธิงโกล และกลายเป็นรอยด่างพร้อยระหว่างชาติพันธุ์ทั้งสองมาโดยตลอด