คือ แง่ความงามของฉันทลักษณ์เป็นเครื่องยังให้เกิดความสะเทือนอารมณ์ เกิดจากองค์ประกอบ 3 ประการ ได้แก่

สุนทรียรูป

ได้แก่ การเลือกใช้รูปแบบของคำประพันธ์ให้เหมาะสมกับเนื้อหาและอารมณ์ที่ผู้แต่งต้องการสื่อ รวมทั้งความถูกต้องตามแบบแผนของคำประพันธ์ที่เลือกด้วย

สุนทรียลีลา

คือ แง่งามในด้านกระบวนการพรรณนา ซึ่งมีอยู่ 4 กระบวน คือ

1. เสวรจนี กระบวนการชมความงามทั้งของตัวละครและสิ่งต่างๆ
2. นารีปราโมช กระบวนการเล้าโลมเกี้ยวพาราสีหรือพูดให้เพลิดเพลิน
3. พิโรธวาทัง กระบวนการตัดพ้อ โกรธขุ่นเคือง เยาะเย้ย เหน็บแนม
4. สัลลาปังคพิไสย กระบวนการคร่ำครวญ โศกเศร้า พร่ำเพ้อ อาลัยอาวรณ์

สุนทรียรส

คือ แง่งามด้านอารมณ์สะเทือนใจ อันเกิดจากกระบวนการพรรณนา และกลวิธีการประพันธ์ที่เหมาะสม มีอยู่ 9 รส คือ

1. สิงคารรส ( รสแห่งความรัก )
2. หาสยรส ( รสแห่งความตลกขบขัน )
3. กรุณารส ( รสแห่งความเมตตากรุณา )
4. รุทธรส ( รสแห่งความโกรธ )
5. วีรรส ( รสแห่งความกล้าหาญ )
6. ภยานกรส ( รสแห่งความกลัว )
7. วิภัจฉารส ( รสแห่งความเกลียดชัง ขยะแขยง )
8. อัพภูตรส ( รสแห่งความพิศวง อัศจรรย์ )
9. สันตรส ( รสแห่งความสงบ เยือกเย็น บริสุทธิ์ )