คำว่า ตะวันออกกลาง เป็นคำจำกัดความภูมิภาคอย่างกว้าง ๆ จึงไม่มีการกำหนดขอบเขตพรมแดนของอาณาบริเวณของภูมิภาคนี้ไว้อย่างเจาะจง แต่โดยทั่วไปแล้วเป็นที่เข้าใจกันว่า ภูมิภาคตะวันออกกลางนั้นจะครอบคลุมพื้นที่ประเทศต่าง ๆ ดังนี้คือ  บาห์เรน  อียิปต์  อิหร่าน  ตุรกี  อิรัก  อิสราเอล  จอร์แดน  คูเวต  เลบานอน  โอมาน  กาตาร์  ซาอุดีอาระเบีย  ซีเรีย  สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์  เยเมน และดินแดน ปาเลสไตน์ (เวสต์แบงก์และฉนวนกาซา)

กลุ่มประเทศมาเกร็บ (Maghreb หรือแอฟริกาตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งประกอบด้วย แอลจีเรีย  ลิเบีย  โมร็อกโก และ ตูนิเซีย) มักถูกเชื่อมโยงเข้าเป็นส่วนหนึ่งของตะวันออกกลางด้วย เนื่องจากมีประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมเชื่อมโยงใกล้ชิดกันมาก ซึ่งก็รวมทั้ง ซูดาน  มอริเตเนีย และ โซมาเลียด้วยเช่นกัน

ขณะที่ ตุรกีและ ไซปรัสนั้น แม้ว่าโดยสภาพทางภูมิศาสตร์แล้วจะตั้งอยู่ภายในภูมิภาค แต่ทั้ง 2 ชาติก็มักจัดให้ประเทศตนว่าเป็นส่วนหนึ่งของยุโรปมากกว่า (แม้ว่ามหาวิทยาลัยเทคนิคตะวันออกกลางจะตั้งอยู่ในกรุงอังการา ประเทศตุรกีก็ตาม) ส่วนทางตะวันออกคือประเทศอัฟกานิสถานนั้น บางครั้งก็ถูกจัดโยงเข้ากับตะวันออกกลางด้วย

ยุโรปเป็นศูนย์กลาง (Eurocentrism)

ดูเพิ่มเติม: ตะวันออกใกล้โบราณ (Ancient Near East) นักวิชาการบางส่วนให้คำจำกัดความภูมิภาคตะวันออกกลางโดยผ่านมุมมองจากศูนย์กลางยุโรป (Eurocentrism) นั่นคือ ภูมิภาคนี้จะอยู่ทางตะวันออกถ้าพิจารณาจากมุมมองของยุโรปตะวันตก ขณะสำหรับชาวอินเดียนั้น ภูมิภาคตะวันออกกลางจะตั้งอยู่ทางตะวันตกของอินเดีย และตั้งอยู่ทางใต้ในมุมมองจากประเทศรัสเซีย

แท้จริงแล้วคำว่า "กลาง (Middle) " นั้น ยังนำไปสู่ความสับสนด้วยเช่นกันเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงคำจำกัดความ ตัวอย่างเช่น ช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ 1 คำว่า "ตะวันออกใกล้ (Near East) " ที่ใช้กันในภาษาอังกฤษมีความหมายถึงประเทศในคาบสมุทรบอลข่านและจักรวรรดิออตโตมาน (Ottoman Empire) ในขณะที่คำว่า "ตะวันออกกลาง (Middle East) " หมายความถึงประเทศเปอร์เซีย อัฟกานิสถาน และบางครั้งก็รวมถึงเอเชียกลาง เตอร์กิสถาน และคอเคซัสเอาไว้ด้วย ตะวันออกไกล (Far East) หมายถึงประเทศอย่างเช่นจีน ญี่ปุ่น ซึ่งตั้งอยู่ในเอเชียตะวันออก)

การล่มสลายของจักรวรรดิออตโตมานในปี ค.ศ. 1918 จึงไม่มีการใช้คำว่า "ตะวันออกใกล้" กันอีก ในขณะที่คำว่า "ตะวันออกกลาง" นั้น ก็นำไปใช้หมายถึงประเทศที่เกิดขึ้นใหม่ในโลกอาหรับ แต่อย่างไรก็ตาม การใช้คำว่าตะวันออกใกล้ก็ยังใช้กันอยู่ในหมู่นักวิชาการบางสาขาที่เคร่งครัดหลักการ เช่น ด้านโบราณคดีและประวัติศาสตร์โบราณ ซึ่งยังคงอธิบายพื้นที่ที่ควรระบุเป็นตะวันออกกลาง ว่าเป็น "ตะวันออกใกล้" ทั้งนี้เนื่องจากนักวิชาการเหล่านั้นจะไม่ใช้คำว่า "ตะวันออกกลาง" ในสาขาวิชาของตน

การแปลทางอ้อม (Indirect translation)

มีถ้อยคำที่มีความหมายใกล้เคียงกับคำว่า "ตะวันออกใกล้" และ "ตะวันออกกลาง" ที่ใช้กันอยู่ในภาษายุโรปอื่น ๆ อีกหลายคำ แต่เนื่องจากเป็นคำจำกัดความที่เชื่อมโยงกัน ความหมายจึงขึ้นอยู่กับประเทศ และแตกต่างกันจากถ้อยคำทั่ว ๆ ไปในภาษาอังกฤษ ดูตัวอย่างเช่น Fr:Proche-Orient fr:Moyen-Orient และ de:Naher Osten

ถ้อยคำที่คล้ายคลึงกัน

ในบางลักษณะ ความคลุมเครือของ "ตะวันออกกลาง" ก็เป็นประโยชน์ เนื่องจากคำดังกล่าวสามารถนำไปใช้ได้ในสถานการณ์ที่สภาพแวดล้อมทางวัฒนธรรมและการเมืองกำลังเปลี่ยนแปลงไป แต่อย่างไรก็ตาม ความกำกวมของคำดังกล่าวก็สร้างความรำคาญให้แก่นักภูมิศาสตร์หลายรายซึ่งกำลังพยายามสร้างความนิยมให้หันมาใช้คำว่า "เอเชียตะวันตกเฉียงใต้ (Southwest Asia)" แทนเพื่อเป็นทางเลือกใหม่ แม้ว่าที่ผ่านมาจะยังไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควรก็ตาม

คำที่เป็นทางเลือกอื่น ๆ ยังมีอีก เช่น "เอเชียตะวันตก (West Asia) " ซึ่งเป็นคำจำกัดความของตะวันออกกลางที่ใช้กันอยู่ในอินเดียทั้งในระดับราชการและสื่อต่าง ๆ "โลกอาหรับ (Arab world) " ซึ่งใช้กันในบางเรื่องนั้นก็ไม่รวมถึงประชาชนที่ไม่ใช่เชื้อสายอาหรับที่อาศัยอยู่ในภูมิภาคเอาไว้ด้วย และ "ตะวันออกกลาง-แอฟริกาเหนือ (Middle East-North Africa หรือ MENA) " ซึ่งบางครั้งใช้เพื่อรวมเขตพื้นที่จากโมร็อกโกไปจนถึงอิหร่าน ซึ่งเป็นคำที่นักการทูตของกลุ่มจี-8 ใช้ในการกล่าวถึง "ดินแดนตะวันออกกลางที่ยิ่งใหญ่ (Greater Middle East) " ซึ่งรวมประเทศต่าง ๆ ทั้ง ประเทศในกลุ่มสันนิบาตอาหรับ (Arab League) ซึ่งรวมเอาบรรดาชาติสมาชิกจากแอฟริกาของกลุ่มทั้งหมดไว้ด้วย