ท่าเทียบเรือวาลงกู (โปรตุเกส: Cais do Valongo) เป็นท่าเรือเก่าที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ท่าเรือรีโอเดจาเนโร ระหว่างถนนกูเวลยู อี กัสตรู กับถนนซากาดูรา กาบรัล ในปัจจุบัน[1]ท่าเทียบเรือนี้สร้างขึ้นใน ค.ศ. 1811 และใช้เป็นสถานที่จอดเรือและค้าทาสชาวแอฟริกาจนกระทั่ง ค.ศ. 1831 เมื่อมีการปิดล้อมแอฟริกาโดยห้ามการส่งทาสข้ามมหาสมุทรแอตแลนติกมายังบราซิล (แต่การลักลอบค้าทาสยังคงดำเนินต่อไปจนถึง ค.ศ. 1888)[2] ตลอดช่วงยี่สิบปีของการเปิดทำการ มีทาสจำนวนระหว่าง 500,000–1,000,000 คนขึ้นฝั่งที่วาลงกู บราซิลได้รับทาสประมาณ 4,900,000 คนจากการค้าทาสข้ามมหาสมุทรแอตแลนติก[3]ใน ค.ศ. 1843 มีการสร้างเขื่อนท่าเทียบเรือใหม่ทับบนท่าเทียบเรือวาลงกูเพื่อรับเสด็จเจ้าหญิงเตเรซา กริสตีนาแห่งบูร์บง-ซิซิลีทั้งสองซึ่งจะทรงเสกสมรสกับจักรพรรดิเปดรูที่ 2 แห่งบราซิล ท่าเทียบเรือนี้มีชื่อเรียกว่า "ท่าเทียบเรือจักรพรรดินี" (Cais da Imperatriz)[4] แต่ในที่สุดท่าเทียบเรือก็ถูกถมระหว่างการปรับปรุงเมืองใน ค.ศ. 1911[4][5]ระหว่างการขุดเจาะพื้นที่ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของงานฟื้นฟูบริเวณท่าเรือรีโอเดจาเนโรใน ค.ศ. 2011 ได้มีการค้นพบท่าเทียบเรือจักรพรรดินีและท่าเทียบเรือวาลงกูพร้อมกับเครื่องรางและวัตถุบูชาจำนวนมากจากคองโก แองโกลา และโมซัมบิก[5][6] สถาบันมรดกทางประวัติศาสตร์และศิลปะแห่งชาติบราซิลและนครรีโอเดจาเนโรบรรจุชื่อแหล่งโบราณคดีท่าเรือวาลงกูไว้ในรายชื่อเบื้องต้นเพื่อพิจารณาเป็นแหล่งมรดกโลกของยูเนสโก[4][7][8] จากนั้นยูเนสโกก็ขึ้นทะเบียนแหล่งโบราณคดีดังกล่าวเป็นแหล่งมรดกโลกอย่างเป็นทางการใน ค.ศ. 2017[9]ในช่วง ค.ศ. 1850 ถึง ค.ศ. 1920 บริเวณรอบ ๆ ท่าเทียบเรือเก่ากลายเป็นพื้นที่ที่ทาสผิวดำหรืออิสรชนจากชาติต่าง ๆ เข้าครอบครอง เอย์โตร์ ดุส ปราเซริส นักร้องและจิตรกรชาวบราซิล ขนานนามพื้นที่นี้ว่า "แอฟริกาน้อย" (Pequena África)[5]