นกจาบสังคม หรือ นกกระจาบสังคม (อังกฤษ: Sociable weaver, Social weaver[3]; ชื่อวิทยาศาสตร์: Philetairus socius) นกเกาะคอนขนาดเล็กชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในวงศ์นกจาบ (Passeridae)จัดเป็นนกชนิดเดียวในสกุล Philetairus [2] เป็นนกขนาดเล็กที่อาศัยอยู่เฉพาะภูมิภาคแอฟริกาใต้ พบได้ทั่วไปในแอฟริกาใต้, บอตสวานา, นามิเบีย โดยศูนย์กลางที่แพร่กระจายพันธุ์คือ จังหวัดนอร์ทเทิร์นเคป ในแอฟริกาใต้[4]นกจาบสังคม เป็นนกที่ทำรังได้อย่างน่าทึ่ง โดยจะสร้างรังรวมกันอยู่อย่างน้อยตั้งแต่ 12 ครอบครัวขึ้นไป รังขนาดใหญ่ที่สุดนั้นมีนกอยู่รวมกันถึง 400 ตัวและรังขนาดใหญ่อาจมีน้ำหนักถึง 1 ตัน และอยู่อาศัยต่อเนื่องกันมานานนับร้อยปี รังของพวกนกจาบสังคมออกแบบมาอย่างสมบูรณ์พร้อม ด้านบนมีความลาดเอียงกรุหญ้าฟางที่สามารถป้องกันฝนและความร้อนได้ดี ทางเข้ารังจะอยู่ด้านล่างทำให้สัตว์ผู้ล่าเข้าไปได้ยาก โครงสร้างภายในประกอบไปด้วยกิ่งไม้และหญ้าแข็งช่วยค้ำยัน โดยแบ่งเป็นห้อง ๆ กรุไว้ด้วยวัสดุที่อ่อนนุ่ม ปากทางเข้ารังจะเป็นหญ้าแข็งรวมทั้งหนามแหลมเพื่อป้องกันศัตรูรุกราน อีกทั้งอุณหภูมิภายในรังด้านในสุดจะสูง เพื่อปกป้องความหนาวเย็นในทะเลทรายในเวลาค่ำคืน ส่วนนอกที่ถัดออกมาจะมีอุณหภูมิต่ำกว่า ใช้เป็นที่พักอาศัยในเวลากลางวันลูกนกที่โตขึ้นมาบางส่วนก็จะไม่ย้ายไปไหน แต่จะสร้างห้องเพิ่มอยู่ในอาณานิคมรังเดิมของตัวเอง ทำให้ขนาดของรังขยายใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ และบางรังอาจมีนกชนิดอื่นมาอาศัยอยู่ด้วย เช่น เหยี่ยวแคระแอฟริกัน, นกฟินซ์, นกเลิฟเบิร์ด เป็นต้น[5]