นกจาบ หรือ นกกระจาบ (อังกฤษ: Weaver) เป็นวงศ์ของนกเกาะคอนขนาดเล็กวงศ์หนึ่ง ใช้ชื่อวงศ์ว่า Ploceidaeมีลักษณะคล้ายกับนกในวงศ์นกกระจอก (Passeridae) (บางข้อมูลจัดให้เป็นวงศ์ย่อยของวงศ์นกกระจอก ใช้ชื่อว่า Ploceinae[1]) มีลักษณะเด่น คือ จะงอยปากหนาเปนปากกรวย รูจมูกมน มุมปากมีขนแข็ง ขนปลายปก 3 เสนนอกสุดยาวที่สุด ปกยาวกวาแขง นกจาบ ยังมีลักษณะเด่นอีกประการที่เป็นที่รู้จักกันดี คือ การทำรังตามตนไม เปนรังแขวน วัสดุสวนใหญไดแก หญาฉีกเปนฝอย มีการสานวัสดุอยางสวยงามมีศิลปะ ซึ่งลักษณะและขนาดของรังจะแตกต่างกันตามแต่ละชนิด มีปากรังทางเข้า-ออก เป็นนกสังคม อาศัยและทำรังรวมกันเปนฝูงใหญ ตัวผูและตัวเมียมีสีสันแตกตางกันโดยเฉพาะในชวงฤดูผสมพันธุ[1]พบกระจายพันธุ์ในเขตร้อนของทวีปเอเชีย และซับสะฮะราในทวีปแอฟริกา[2]พบทั่วโลก 116 ชนิด พบ 3 ชนิดในประเทศไทย ซึ่งล้วนแต่อยู่ในสกุล Ploceus ได้แก่[3]