ความแตกต่างระหว่างโรมันคาทอลิกกับโปรเตสแตนต์ ของ นิกายในศาสนาคริสต์

1. การนับถือแม่พระและนักบุญ

คริสตจักรโรมันคาทอลิกนับถือทั้งพระเยซูและพระนางมารีย์พรหมจารี โดยเชื่อว่าพระแม่มารีย์พระมารดาพระเยซูเป็นพรหมจารีเสมอ และให้เกียรติพระนางมารีย์เป็นพิเศษ โดยเรียกว่า "แม่พระ" หมายถึงพระมารดาพระเจ้า นอกจากนี้ยังมีการยกย่องนักบุญ คือวีรบุรุษและวีรสตรีทางศาสนา หรือบุคคลที่ดำเนินชีวิตตามแบบอย่างพระเยซูอย่างดีมากจนเชื่อว่าได้ไปสวรรค์และเป็นผู้คุ้มครองผู้คน อาจเปรียบเทียบให้เข้าใจง่ายว่า พระเยซูเสมือนพระมหากษัตริย์ แม่พระเสมือนพระราชชนนี และเหล่านักบุญเสมือนขุนนางองครักษ์

ต่างจากนิกายโปรเตสแตนต์ซึ่งนับถือแต่พระเยซู โปรเตสแตนต์เชื่อว่านางมารีย์ เป็นหญิงพรหมจรรย์ ที่พระเยซูทรงปฏิสนธิ์โดยเดชพระวิญญาณบริสุทธิ์ และนับถือที่นางเป็นพระมารดาของพระเยซู ส่วนนักบุญในโปรเตสแตนต์เรียกว่า "ธรรมิกชน" ซึ่งเป็นมนุษย์ธรรมดาทั่วไปที่เป็นผู้เชื่อ จึงไม่ได้ให้ความสำคัญให้เป็นพระแม่หรือนักบุญ เพราะมนุษย์ทุกคนเท่าเทียมกัน

2. ความรอด

คริสตจักรโรมันคาทอลิกเชื่อว่าเมื่อผู้เชื่อล่วงลับไปแล้วนั้น การได้ไปสวรรค์หรือไม่ ไม่ได้ขึ้นอยู่แค่ความเชื่อเพียงอย่างเดียว แต่ต้องบวกกับการกระทำด้วย หากเป็นคนดีพร้อมสามารถเข้าสู่สวรรค์ได้ แต่หากเป็นผู้เชื่อที่ยังมีบาปอยู่นั้น จะไปอยู่ "แดนชำระ" ก่อนเพื่อให้ได้ทำความดีหรือสารภาพบาปเรียบร้อยก่อนจึงได้ไปสวรรค์

นิกายโปรเตสแตนต์เชื่อว่าพระโลหิตของพระคริสต์มีอำนาจล้างบาปทั้งหมดแล้ว เรียกว่า สำเร็จแล้วโดยพระคุณ ดังนั้นความรอดไม่ได้ขึ้นอยู่กับการกระทำอีกต่อไป แต่อยู่ที่ความเชื่อและวางใจในพระคริสต์ โปรเตสแตนต์จึงไม่เชื่อเรื่องแดนชำระ

3. คัมภีร์ไบเบิล

คัมภีร์ไบเบิลภาคพันธสัญญาเดิมของนิกายโรมันคาทอลิก มี 46 เล่ม[2] ขณะที่ของนิกายโปรเตสแตนต์ มี 39 เล่ม[3] คัมภีร์ 7 เล่มที่ฝ่ายโปรเตสแตนต์ไม่ยอมรับเข้าในสารบบนั้นเรียกว่าคัมภีร์อธิกธรรม (Deutero-Canonical Scripture)[4]

4. พิธีศักดิ์สิทธิ์

นิกายโรมันคาทอลิก มีศีลศักดิ์สิทธิ์อยู่ 7 ศีล ได้แก่ 1. ศีลล้างบาป 2. ศีลกำลัง 3. ศีลมหาสนิท 4. ศีลอนุกรม 5. ศีลสมรส 6. ศีลอภัยบาป และ 7. ศีลเจิมผู้ป่วย

ต่างจากนิกายโปรเตสแตนต์ถือเพียง 2 พิธีศักดิ์สิทธิ์ คือ พิธีบัพติศมาและพิธีมหาสนิทศักดิ์สิทธิ์ ส่วนศีลสมรส โปรเตสแตนต์เรียกว่าพิธีสมรส ไม่ใช่ศีล และพิธีกรรมนอกนั้นก็ไม่นับเป็นศีล

5 ประมุขสูงสุด

คริสตจักรโรมันคาทอลิกมีพระสันตะปาปาเป็นพระประมุขสูงสุด มีศูนย์กลางอำนาจอยู่ที่สันตะสำนักในนครรัฐวาติกัน กรุงโรม ตำแหน่งพระสันตปาปาสืบทอดมาตั้งแต่สมัยอัครทูต โดยถือว่านักบุญเปโตรเป็นพระสันตะปาปาองค์แรกและสืบทอดเรื่อยมาถึงปัจจุบัน โดยสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสเป็นพระสันตะปาปาองค์ปัจจุบัน ถือเป็นองค์ที่ 266

6 วันสำคัญ

นิกายโรมันคาทอลิกโดยสำนักวาติกัน มีการกำหนดวันฉลองมากกว่านิกายอื่น (มักเกี่ยวกับพระแม่มารีย์และนักบุญ) ซึ่งถูกบรรจุไว้ในปฏิทินโรมันทั่วไป

รายละเอียด วันสำคัญทางคริสต์ศาสนา นิกายโรมันคาทอลิก ดูที่บทความหลัก ปีพิธีกรรม

นิกายโปรเตสแตนต์ มีวันสำคัญอยู่ 2 วัน ได้แก่ วันคริสต์มาส และ วันอีสเตอร์

7 คำเรียกคริสต์ศาสนิกชน (ในภาษาไทย)

ในภาษาอังกฤษเรียกคริสต์ศาสนาทุกนิกายเหมือนกันว่า "คริสเตียน" ซึ่งแปลตรงตัวว่า "คริสต์ศาสนิกชน" แต่ในประเทศไทย มักเรียกคริสต์ศาสนิกชนนิกายโรมันคาทอลิกว่า "คริสตัง" และเรียกนิกายโปรเตสแตนต์ว่า "คริสเตียน" เนื่องจากนิกายโรมันคาทอลิก เข้ามาเผยแพร่ตั้งแต่ก่อนสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยบาทหลวงชาวโปรตุเกส ซึ่งในภาษาโปรตุเกสคำว่าคริสต์ศาสนิกชนออกเสียงว่า "คริสตัง" ชาวไทยจึงติดปากเรียกผู้นับถือนิกายโรมันคาทอลิกว่า "คริสตัง"

ขณะที่นิกายโปรเตสแตนต์ เข้ามาเผยแพร่ภายหลัง คือในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยคณะมิชชันนารีสมัยเดียวกับหมอบรัดเลย์ ชาวอเมริกัน ซึ่งเรียกตัวเองว่า "คริสเตียน" ตามภาษาอังกฤษ

คำเรียกนี้เช่นเดียวกับพระนาม "พระเยซู" ซึ่งมาจากภาษาโปรตุเกส รวมถึงคำเรียกต่างๆ ในคัมภีร์ไบเบิลและศาสนพิธีคาทอลิก (เช่น "พิธีมิสซา") แต่ว่าอย่างไรก็ตาม ยังคงใช้ทับศัพท์ตามภาษาโปรตุเกสเรื่อยมา เพราะคนไทยคุ้นปากเสียแล้ว