สู่เมืองเชียงตุง ของ บ._บุญค้ำ

บ. บุญค้ำเป็นนักเขียนมาตั้งแต่แรกเข้ารับราชการเป็นครู ได้เขียนเรื่องต่างๆ ลงในหนังสือวิทยาจารย์อยู่เสมอ โดยเฉพาะการแปลเรื่องสั้นของเช็กสเปียร์ เมื่อปี พ.ศ. 2483 ในฐานะศึกษาธิการจังหวัดเชียงรายได้ร่วมเดินทางร่วมกับข้าหลวงประจำจังหวัดฯ เพื่อไปเยี่ยมข้าหลวงใหญ่แห่ง สหรัฐเงี๊ยว (รัฐฉานในปัจจุบัน) เป็นเวลาหลายสัปดาห์ ต่อมาเมื่อกองทัพไทยโดยกองพลที่ 3 โดยมีจอมพลผิน ชุณหะวัณ เป็นผู้บัญชาการกองพลเข้าตีเมืองเชียงตุงเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 บ. บุญค้ำ ก็ได้รับแต่งตั้งเป็นศึกษาธิการเชียงตุงซึ่งได้ชื่อใหม่ว่า "สหรัฐไทยเดิม" เมื่อ พ.ศ. 2486 และถอยกลับเมื่อ พ.ศ. 2488 เมื่อไทยต้องคืนสหรัฐไทยเดิม หรือเมืองเชียงตุงให้แก่อังกฤษ

บ. บุญค้ำ เป็นผู้สนใจในด้านประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ประเพณี และชอบเขียนหนังสือ จึงได้บันทึกเรื่องราวของชนเผ่าต่างๆ ศึกษาประวัติความเป็นมาของเมืองเชียงตุง พร้อมทั้งรวบรวมเอกสารต่างๆ ทั้งที่เป็นภาษาอังกฤษ ภาษาอิตาเลียน และภาษาไทยใหญ่ (สมุดกระดาษสา) ความที่มีความสนใจเรื่องเมืองเชียงตุงและได้ติดต่อสนิทสนมกับเจ้านายเชียงตุง (เจ้าบุญวาทย์วงศา และเจ้าพรหมลือ ณ เชียงตุง) คณะมิชชันนารีโรมันคาทอลิก (Sister Madellina) และพระสงฆ์ (ท่านสิทธิแสง เจ้าอาวาสวัดเชียงยืน) อยู่มากพอควร ท่านเหล่านี้ได้นอกจากจะค้นหาเอกสารมาให้ยืมแล้วยังได้เมตตาแปลจากภาษาไทยใหญ่เป็นภาษาไทย และภาษาอิตาเลียนเกี่ยวกับชนชาวดอยในรัฐฉานเป็นภาษาอังกฤษให้อีกด้วย