บริษัทอินเดียตะวันออกของเนเธอร์แลนด์ถือกำเนิดขึ้นด้วยการร่วมทุนของพ่อค้าและนายธนาคารดัตช์ที่ไม่พอใจกับการผูกขาดการค้าเครื่องเทศของโปรตุเกสซึ่งครอบครองเส้นทางการเดินเรือสู่เอเชียและผลผลิตเครื่องเทศอยู่ในขณะนั้น บริษัทฯ อยู่ภายใต้การบริหารของคณะกรรมการใหญ่ 17 คน ได้รับอนุญาตจากรัฐบาลดัตช์ให้มีอำนาจผูกขาดการค้าเครื่องเทศในตะวันออก รวมถึงให้สามารถยึดครองดินแดนโพ้นทะเลที่ใดก็ได้ตามที่บริษัทฯ เห็นชอบ

ภูมิหลัง

หลังก่อตั้งบริษัทฯ ได้ไม่นาน กองเรือของบริษัทฯ ก็สามารถกำจัดเรือโปรตุเกสและยึดดินแดนเมืองท่าที่โปรตุเกสครอบครองอยู่ในเอเชีย ตั้งแต่ศรีลังกาไปจนถึงมะละกา จากนั้นใน พ.ศ. 2162 ได้ตั้งสำนักงานใหญ่ในเอเชียตะวันออกที่เมืองจาการ์ตา ซึ่งได้เปลี่ยนชื่อเป็น "ปัตตาเวีย" หรือ "บาตาวียา" (Batavia) ตามชื่อภูมิภาคและชนเผ่าโบราณในเนเธอร์แลนด์ โปรตุเกสยังต้องสูญเสียหมู่เกาะเครื่องเทศหรือโมลุกกะแก่เนเธอร์แลนด์ด้วย ทำให้ผลผลิตเครื่องเทศสำคัญ เช่น พริกไทย กระวาน กานพลู จันทน์เทศ อยู่ภายใต้การผูกขาดของเนเธอร์แลนด์ในช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 17 นอกจากนั้นบริษัทฯ ยังมีบทบาทในการจัดซื้อสินค้าและผลผลิตจากอาณาจักรต่าง ๆ เช่น ปัตตานี กัมพูชา อยุธยาหรือสยาม เวียดนาม จีน และญี่ปุ่น หลายครั้งได้ใช้ระบบการแลกเปลี่ยนสินค้าที่อาณาจักรเหล่านั้นต้องการ เช่น ปืนใหญ่ ปืนไฟแบบตะวันตก แลกกับผลผลิตพื้นเมือง

ในช่วง 50 ปีแรก บริษัทฯ มีเรือในเอเชียทั้งสิ้น 40 ลำ ลูกเรือ 5,000 คน จากนั้นตั้งแต่ราว พ.ศ. 2183 เป็นต้นไป เรือได้เพิ่มขึ้นเป็นถึง 150 ลำ เจ้าหน้าที่ลูกเรือรวมกว่า 15,000 คน[6]