ความเชื่อเรื่องอำนาจศักดิ์สิทธิ์ ของ บ่อเหล็กลอง

เหล็กจากบ่อเหล็กลองเป็นเหล็กที่มีความแกร่ง มีความเหนียวและเกิดสนิมยาก เหล็กลองเป็นโลหะมหัศจรรย์อานุภาพ มีพลังในตัว มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์สถิตอยู่ทุก ๆ อณูสามารถป้องกันคุณไสยและสิ่งเลวร้ายที่มองไม่เห็นด้วยตาดำได้ ปัจจุบันแร่เหล็กลอง ถือว่าเป็นวัตถุมงคล โดยเชื่อกันมาแต่โบราณว่าเหล็กลองอยู่ในตระกูลเดียวกันกับเหล็กไหล

นอกจากนี้ยังแฝงความเชื่อผีเมือง(ผีพ่อเฒ่าหลวง)เข้าไปด้วย เช่น เชื่อว่าก้อนแร่เหล็กลองที่เรียกว่า “ตับเหล็ก” หากพกพาจะอยู่ยงคงกระพัน อาวุธที่ทำจากแร่เหล็กลองหากถูกบาดจะทำให้เลือดไหลไม่หยุด มีไว้ในบ้านเรือนโจรขโมยจะไม่ขึ้นเรือนและผีกลัว ฯลฯ ซึ่งคนภายนอกก็ยอมรับว่าอาวุธหรือเหล็กลองมีคุณภาพและเป็นเหล็กศักดิ์สิทธิ์ ดังปรากฏในวรรณกรรมของพญาพรหมโวหาร กวีราชสำนักนครลำปาง (ภายหลังเป็นกวีประจำราชสำนักนครเชียงใหม่) ว่า ชาติเหล็กปิวดำ บ่จัดเลือกเนื้อ ปืนเก่าเกื้อโบราณ (แปลว่า เหล็กน้ำหนึ่งไม่รู้เลือกที่จะฟัน ก็ไม่ต่างกับปืนเก่าแก่คร่ำคร่า) จักขัดขวาง บ่เมือสู่ห้อง กลัวเหล็กเมืองลอง ว้องคัด หรือศรีวิไจย โข้ กวีเชื้อสายเจ้านายนครแพร่ กล่าวในค่าวฉลองคุ้มหลวงของเจ้าหลวงพิริยเทพวงศ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่ เมื่อพ.ศ. 2435 ว่า มีเจ็ดสิบสอง เหล็กลองกล๋มเกลี้ยง จดจันเจียง แซ่ไว้ . ..ห้าสิบสอง เหล็กลองไหลดั้น ข่ามคงกะพัน มากนัก ถ้วนเจ็ดสิบสอง เหล็กลองแข็งนัก ต๋ำหนักมิ่งแก้ว มงคล[2]