ในจิตวิทยาพฤติกรรมมนุษย์ ปฏิเสธนิยม (อังกฤษ: denialism) เป็นทางเลือกในการปฏิเสธความเป็นจริงของปัจเจกบุคคล เพื่อหลีกเลี่ยงความจริงที่ไม่สบายทางจิตใจ[1] โดยหลักมักไม่มีเหตุผลในการปฏิเสธทั้งในด้านประสบการณ์หรือเหตุการณ์ เมื่อบุคคลหนึ่งไม่ยอมรับความเป็นจริงเชิงประจักษ์[2]ในวิทยาศาสตร์ ปฏิเสธนิยมเป็นการปฏิเสธข้อเท็จจริงและแนวคิดพื้นฐานที่ไม่มีปัญหาและได้รับการสนับสนุนอย่างดีจากความเห็นพ้องทางวิทยาศาสตร์ในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เพื่อสนับสนุนแนวคิดที่รุนแรงและเป็นที่ถกเถียง[3] คำว่าปฏิเสธนิยมฮอโลคอสต์และแนวคิดปฏิเสธเอดส์สื่อถึงการปฏิเสธข้อเท็จจริงและความเป็นจริงของเรื่อง[4] และคำว่าการปฏิเสธการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ สื่อถึงการปฏิเสธความเห็นพ้องทางวิทยาศาสตร์ที่ว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลกเป็นความจริงและเหตุการณ์ที่เกิดโดยหลักมาจากกิจกรรมของมนุษย์[5] รูปแบบของปฏิเสธนิยมจะนำเสนอลักษณะทั่วไปของบุคคลที่ปฏิเสธหลักฐานจำนวนมาก และก่อให้เกิดความขัดแย้งทางการเมืองผ่านการพยายามปฏิเสธการดำรงอยู่ของความเห็นพ้องต้องกัน[6][7]แรงจูงใจและสาเหตุของปฏิเสธนิยมมีทั้งศาสนา, ผลประโยชน์ของตนเอง (เศรษฐกิจ, การเมือง หรือการเงิน) และกลไกป้องกันตนที่ป้องกันจิตใจจากข้อเท็จจริงและความคิดที่รบกวนจิตใจ[8][9]