พงษ์เทพ เทพกาญจนา เกิดวันที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2499 ที่จังหวัดสมุทรสาคร เป็นบุตรของ นายสุรินทร์ เทพกาญจนา อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม ส.ส.สมุทรสาคร หลายสมัย ในสังกัดพรรคกิจสังคม จบการศึกษาชั้นชั้นมัธยมศึกษา จากโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา รุ่นที่ 35 (เพื่อนร่วมรุ่น นางปรางทิพย์ นพรัมภา ภรรยานายธีรพล นพรัมภา เลขาธิการนายกรัฐมนตรีสมัคร สุนทรเวช) ปริญญาตรีนิติศาสตรบัณฑิต (เกียรตินิยม) จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เนติบัณฑิต (สอบได้อันดับที่ 2 ของรุ่นที่ 34) สำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา และปริญญาโท Master of Comparative Law จากมหาวิทยาลัยจอร์จ วอชิงตัน

นายพงศ์เทพ เทพกาญจนาสมรสกับนางพนิดา เทพกาญจนา บุตรสาวนายเกียรติ วัธนเวคิน โดยมีบุตรทั้งหมด 4 คน[1]