พระควัมปติเถระ เป็นบุตรแห่งเศรษฐีชาวเมืองพาราณสี ท่านเป็นสหายของยสกุลบุตร ซึ่งต่อมาบวชเป็นพระสงฆ์ในพระพุทธศาสนา ท่านทราบข่าวว่ายสกุลบุตรออกบวชจึงคิดว่าพระธรรมวินัยของเพื่อนเราคงไม่เลวทราม จึงไปชักชวนสหายพาไปหาพระยสะเพื่อออกบวช พระยสะจึงพาไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ทรงสั่งสอนจนบรรลุเป็นพระอรหันต์ และไดส่งท่านเป็นพระสาวกรุ่นแรก ๆ ไปช่วยเผยแพร่พระพุทธศาสนา ท่านนับเป็นผู้มีส่วนสำคัญในการเผยแพร่พระพุทธศาสนาในช่วงต้นพุทธกาล