พระสัมพันธวงศ์เธอ เป็นคำนำพระนามพระโอรสธิดาในกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข พระโอรสธิดาในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี และพระโอรสธิดาในพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี แต่เดิมในสมัยรัชกาลที่ 1 ใช้คำนำพระนามว่า "สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ" หรือ "พระเจ้าหลานเธอ" ตามพระเกียรติยศ เช่นเดียวกับพระโอรสธิดาในกรมพระราชวังบวรสถานมงคล แต่ในสมัยรัชกาลที่ 2 และรัชกาลที่ 3 ไม่ปรากฏว่ามีการใช้คำนำพระนามพระราชวงศ์ชั้นนี้ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงบัญญัติให้ใช้คำว่า "สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ" และ "พระสัมพันธวงศ์เธอ" ให้เป็นคำนำพระนามในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงบัญญัติคำว่า "พระประพันธวงศ์เธอ" สำหรับพระโอรสธิดาในสมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ ซึ่งเป็นพระโสทรภราดาและพระโสทรภคินีในสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ภายหลังเมื่อพระสัมพันธวงศ์เธอสิ้นพระชนม์หมดทุกพระองค์แล้ว จึงโปรดให้นำคำนำพระนาม พระสัมพันธวงศ์เธอ มาใช้กับพระโอรสธิดาในสมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์แทน พระประพันธวงศ์เธอ เมื่อปี พ.ศ. 2436[1]