พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจงกล ประสูติเมื่อปี พ.ศ. 2328[1] เป็นพระธิดาพระองค์เล็กในสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ กับพระชายาทองอยู่ เดิมมีพระนามว่า หม่อมเจ้าจงกล ต่อมาในปี พ.ศ. 2329 ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ เลื่อนเป็น พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าจงกล

พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจงกล มีพระโสทรภราดา และพระโสทรภคินี 5 พระองค์ คือ

1. พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ (พระนามเดิม ปาน) ต้นราชสกุลปาลกะวงศ์
2. พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระจับ
3. พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี (พระนามเดิม บัว)
4. พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหลวงเสนีบริรักษ์ (พระนามเดิม แตง) ต้นราชสกุลเสนีวงศ์
5. พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฐมวงศ์

เมื่อแรกประสูติพระองค์เจ้าจงกล ได้แม่ช้อย มารดาของสุนทรภู่ เป็นพระนม จึงทรงสนิทสนมกับสุนทรภู่มาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ สุนทรภู่มีบุตรกับนางจันหนึ่งคน ชื่อหนูพัด แต่ชีวิตครอบครัวก็ยังไม่ราบรื่นนัก ในที่สุดนางจันก็ร้างลาไป พระองค์เจ้าจงกลได้รับอุปการะหนูพัดไว้[2]

ภายหลังจากสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ทิวงคต พระองค์เจ้าจงกล ทรงสร้างมณฑปพระพุทธบาทจำลองขึ้นในวัดอมรินทรารามวรวิหาร ประดับด้วยกระเบื้องและถ้วยชามเขียนสีของจีน[3] เพื่อเป็นพระราชกุศลอุทิศถวายพระบิดา

พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจงกล สิ้นพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 3 เมื่อปี พ.ศ. 2385 สิริพระชันษา 57 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดอมรินทราราม เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2385[1]