พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านิเวศน์ เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาอิ่ม (ธิดาเจ้าพระยามหาโยธา (ทอเรียะ คชเสนี)) เมื่อ พ.ศ. 2359[1] เมื่อแรกประสูติมีพระยศที่ “หม่อมเจ้านิเวศน์” มีพระเชษฐภคินีและพระขนิษฐาร่วมเจ้าจอมมารดา 2 พระองค์[2] ได้แก่

• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากมุท
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากัลยาณี

พระองค์ทรงดำรงตำแหน่งเป็นองค์กุลเชษฐ์แห่งพระบรมวงศานุวงศ์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นเวลาเกือบ 9 ปี ตั้งแต่วันที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2431 ต่อจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเสงี่ยม พระเชษฐภคินีต่างพระมารดา ตราบจนสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 สิริพระชันษา 83 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2442[1]