พระเจ้าเจมส์ที่ 5 แห่งสกอตแลนด์ (อังกฤษ: James V of Scotland) เป็นกษัตริย์แห่งสกอตแลนด์ในปีค.ศ. 1513 พระองค์ถูกกดดันจากพระเจ้าเฮนรีที่ 8 แห่งอังกฤษ ผู้เป็นน้าให้ทำการยุบอารามของโรมันคาทอลิกในสกอตแลนด์ แต่พระองค์ไม่ยินยอมจึงเกิดเป็นการใช้กำลังต่อสู้กับอังกฤษในยุทธการที่โซลเวย์มอส ซึ่งจบลงด้วยชัยชนะของอังกฤษในเดือนพฤศจิกายน 1542 ความพ่ายแพ้ต่ออังกฤษทำให้สุขภาพของพระองค์ทรุดลงอย่ารวดเร็วจนเสด็จสวรรคตในเดือนถัดมา แม้พระองค์จะทรงมีโอรสอยู่สองคนแต่โอรสทั้งสองเป็นลูกนอกกฎหมาย ทำให้เจ้าหญิงแมรีที่พึ่งประสูติได้เพียง 6 วัน ต้องขึ้นครองราชบัลลังก์สกอตแลนด์ต่อจากพระราชบิดาพระเจ้าเจมส์ที่ 5 ทรงเป็นพระราชโอรสในพระเจ้าเจมส์ที่ 4 แห่งสกอตแลนด์ กับพระมเหสี มาร์กาเร็ต ทิวดอร์ ซึ่งเป็นพระราชธิดาในพระเจ้าเฮนรีที่ 7 แห่งอังกฤษ ประสูติเมื่อวันที่ 10 เมษายน 1512 ที่พระราชลินลิธเกาในสกอตแลนด์ เมื่อแรกประสูติทรงมีพระอิสริยยศเป็นดยุกแห่งรอธซี[1] พระองค์ขึ้นสืบราชบัลลังก์สกอตแลนด์ขณะมีอายุเพียง 17 เดือนเนื่องจากพระราชบิดาเสด็จสวรรคตกะทันหันในยุทธการที่ฟลอดเดนในปี 1513 เนื่องจากขึ้นครองราชย์ขณะทรงพระเยาว์มากทำให้พระราชมารดาและพระญาติต้องทำหน้าที่เป็นผู้สำเร็จราชการ พระเจ้าเจมส์ที่ 5 ทรงอภิเษกครั้งแรกเมื่อวันที่ 1 มกราคม 1537 กับเจ้าหญิงเมเดลีนแห่งวาลัวร์ พระราชธิดาในพระเจ้าฟร็องซัวที่ 1 แห่งฝรั่งเศส ณ มหาวิหารน็อทร์-ดามแห่งปารีส อย่างไรก็ตาม เจ้าหญิงเมเดลีนมีพระพลานามัยที่ย่ำแย่อยู่แล้ว เมื่อเจ้าหญิงเมเดลีนเสด็จไปประทับในสกอตแลนด์ได้ไม่นานก็สิ้นพระชนม์ พระเจ้าเจมส์ได้ทำการอภิเษกสมรสครั้งที่สองในปี 1538 กับแมรีแห่งกีส ธิดาในกลูด ดยุกแห่งกีส และแม้หม้ายในหลุยส์ที่ 2 ดยุกแห่งลงกีวล์ ซึ่งเธอมีลูกชายติดมาด้วยสองคน ทั้งสองได้ให้กำเนิดพระราชธิดานามว่าเจ้าหญิงแมรี ซึ่งขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งสกอตแลนด์ขณะมีพระชนม์เพียง 6 วัน