ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.พิไล พูลสวัสดิ์ เป็นหัวหน้าโครงการศึกษาชีววิทยาและนิเวศวิทยาของนกเงือกระยะยาวมาตั้งแต่ พ.ศ. 2521 และเมื่อ พ.ศ. 2546-ปัจจุบันเป็นหัวหน้าโครงการวิจัยร่วมจากหลายสถาบันเพื่อศึกษาลักษณะพันธุกรรม ประชากร และสถานภาพของนกเงือกในพื้นที่ผืนป่าและหย่อมป่าในประเทศไทย (โครงการร่วมกับกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืชมหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและสมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่าแห่งประเทศไทย)โดยได้รับทุนสนับสนุนจาก ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ และยังเป็นผู้ริเริ่มโครงการอุปการะครอบครัวนกเงือก ที่นำงานวิทยาศาสตร์มาเป็นสื่อกลางในการกระตุ้นให้คนเมืองเข้ามาสัมผัส และมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติร่วมกับชุมชนในท้องถิ่น เป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก ซึ่งให้ทุนสนับสนุนงานวิจัยด้านชีววิทยา-นิเวศวิทยาของนกเงือกและนิเวศวิทยาทั่วไป และสร้างนักวิจัยรุ่นใหม่ จัดตั้งศูนย์กลางประสานงานทางวิชาการ งานวิจัยและให้การฝึกอบรม จัดประชุมวิชาการเกี่ยวกับการวิจัยนกเงือกในระดับชาติและนานาชาติ ส่งเสริมนักวิจัยหลากหลายสาขาทั้งในและต่างประเทศ ให้ทำงานเชิงบูรณาการ โดยใช้นกเงือกเป็นสัตว์เป้าหมายในการวิจัย ซึ่งรูปแบบและผลการวิจัยสามารถประยุกต์ใช้ในการจัดการเพื่อการอนุรักษ์นกเงือก ซึ่งเป็น Umbrella และ Keystone species และใกล้สูญพันธุ์อย่างเหมาะสม จนทำให้เป็นโครงการวิจัยด้านอนุรักษ์สัตว์ป่าและทรัพยากรธรรมชาติที่มีศักยภาพในการชี้นำสังคม เป็นที่ยอมรับจากคณะทำงานด้านการท่องเที่ยวและสิ่งแวดล้อม วุฒิสภา ใช้เป็นต้นแบบในการจัดการอนุรักษ์ สัตว์ป่า และสิ่งแวดล้อมในประเทศ เป็นผู้ริเริ่มปลุกจิตสำนึกของพรานล่านกเงือกและชาวบ้านให้หันมาเป็นผู้อนุรักษ์ธรรมชาติและสัตว์ป่า โดยใช้นกเงือกเป็นสื่อจนเกิดความร่วมมือระหว่างชุมชน โรงเรียน เยาวชน และนักวิจัย

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร. พิไล พูลสวัสดิ์ มีผลงานวิจัยตีพิมพ์ในวารสารวิชาการระดับนานาชาติ มีบทความที่กล่าวถึงงานวิจัยในวารสารทางวิชาการและนิตยสารชั้นนำ ภาพยนตร์สารคดีในประเทศและต่างประเทศอย่างต่อเนื่อง อาทิเช่น

• Profile: Pilai Poonswad, "Subduing Poachers, Ducking Insurgents to Save a Spendid Bird"

Science 3 August 2007: Vol. 317. no. 5838, pp. 592-593

Science Magazineคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

• "Birds as Barometers" SAWASDEE, April 2002: 32-37.
• "Hornbills of Asia". WE, March 2001: 42-58.
• "The Shrinking World of Hornbills". NATIONAL GEOGRAPHIC, Vol. 196 (1) , July 1999.
• "Hornbills in Thailand". THAIWAYS Vol. 11 (14) , 1994: 42-48.
• "In Search of the Rufous-necked Hornbil". GARUDA, March 1994: 22-25.
• "A Room With A Narrow View". EARTHWATCH, July 1988: 16-21.

ผลงานที่ได้รับการเผยแพร่เป็นภาพยนตร์สารคดี อาทิเช่น

• NATIONAL GEOGRAPHIC "The 2006 Rolex Awards for Enterprise" (2007)
• TELE IMAGE NATURE "Untamed Asian Jungle" สำหรับ DISCOVERY CHANEL (2000)
• FOX FAMILY STATION. " World Gone Wild" (1999)
• NHK. "Great Nature Special" (1998)
• BBC. "Sir David Attenborough's Life of Bird Series" (1998)
• NHK. "The Family on Earth" (1990)
• THE CHEDO - ANGIER. "State of the World" สำหรับสถานีโทรทัศน์ WGBH เมือง Boston (1988)