ประวัติ ของ มหาวัสตุ

คัมภีร์มหาวัสตุอวทานนี้แต่งขึ้นเมื่อใด ไม่ปรากฏการระบุไว้เป็นลายลักษณ์อักษร แต่คะเนจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ทำให้สันนิษฐานว่า น่าจะแต่งขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 8 และเพิ่มเติมอีกหลายครั้งจนถึงพุทธศตวรรษที่ 9 [1] แต่ต้นฉบับเดิมของคัมภีร์คงจะสูญหายไปนานแล้ว เหลือแต่ฉบับที่พบในประเทศเนปาล เอมิล เซนาร์ต (Émile Senart) ผู้เชี่ยวชาญภาษาสันสกฤตชาวฝรั่งเศสได้ตรวจชำระ ทำเชิงอรรถ และจัดพิมพ์เป็น 3 เล่ม ระหว่าง พ.ศ. 2425 - 2440 [2]

ต่อมา เจ. เจ. โจนส์ (J.J. Jones) ผู้เชี่ยวชาญภาษาสันสกฤตชาวอังกฤษ ได้นำฉบับที่เซนาร์ตตรวจชำระนั้นมาแปลจากภาษาสันสกฤต เป็นภาษาอังกฤษ แล้วตีพิมพ์ ระหว่าง พ.ศ. 2493 - 2499

ในฉบับภาษาไทยนั้น รศ.ดร.สำเนียง เลื่อมใส ได้แปลจากต้นฉบับภาษาสันสกฤต อักษรเทวนาครีซึ่งพิมพ์เผยแพร่ในอินเดีย ทั้ง 3 เล่ม และมูลนิธิสันสกฤตศึกษาในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุุมารี ได้จัดพิมพ์มหาวัสตุอวทาน เล่ม 1 เมื่อ พ.ศ. 2553 มหาวัสตุอวทาน เล่ม 2 เมื่อ พ.ศ. 2557 และมหาวัสตุอวทาน เล่ม 3 เมื่อ พ.ศ. 2561 ตามลำดับ