ในต้นศตวรรษที่ 12 อะบู เรฮัน อัลบิรูนี (Abū Rayhān Bīrūnī; 973–1048) ได้เขียนงานศึกษาเชิงเปรียบเทียบอย่างละเอียดเรื่องมานุษยวิทยาของศาสนาและวัฒนธรรมทั่วบริเวณแอ่งเมดิเตอร์เรเนียน (ซึ่งรวมถึง "ตะวันออกลาง") และอนุทวีปอินเดีย[2] ที่ซึ่งเขาได้เขียนถึงผู้คน ธรรมเนียม และศาสนาของอนุทวีปอินเดีย

ในศตวรรษที่ 19 มานุษยวิทยาวัฒนธรรมเต็มไปด้วยเรื่องของวิวัฒนาการทางวัฒนธรรม (cultural evolution) นักมานุษยวิทยาส่วนใหญ่อนุมานความแตกต่างระหว่างศาสนา "ดึกดำบรรพ์" (primitive) กับ "สมัยใหม่" (modern) ง่าย ๆ และพยายามจะอธิบายว่าทำไมศาสนาจึงวิวัฒนาการจากดึกดำบรรพ์ไปเป็นสมัยใหม่[ต้องการอ้างอิง] ในศตวรรษที่ 20 นักมานุษยวิทยาส่วนใหญ่ได้ปฏิเสธความพยายามนี้ ในปัจจุบัน มานุษยวิทยาศาสนาสะท้อนให้เห็นอิทธิพลหรือการมีส่วนร่วมกับนักทฤษฎีอย่างคาร์ล มาร์กซ์ (1818-1883), ซิกมุนด์ ฟรอยด์ (1856-1939), เอมีล ดูร์กายม์ (1858-1917) และแม็กซ์ เวเบอร์ (1864-1920)[3] นักมานุษยวิทยาศาสนามีความสนใจอย่างมากเกี่ยวกับว่าเหตุใดความเชื่อทางศาสนาและการปฏิบัติในทางศาสนาอาจสะท้อนให้เห็นถึงแรงผลักดันทางการเมืองหรือทางเศรษฐกิจ หรือแม้แต่หน้าที่ทางสังคมของศาสนาและประเพณี[4][โปรดขยายความ]

ในปี 1912 เอมีล ดูร์กายม์ โดยปรับปรุงจากงานของ Ludwig Feuerbach ได้ระบุว่าศาสนาเป็น "ภาพฉายของค่านิยมทางสังคม" ("a projection of the social values of society"), "หนทางในการสร้างวาทะเที่ยวกับสังคมผ่านทางสัญลักษณ์" ("a means of making symbolic statements about society"), "ภาษาเชิงสัญลักษณณ์ที่สร้างวาทะเกียวกับลำดับทางสังคม" ("a symbolic language that makes statements about the social order");[5] โดยสรุปคือ "(ศาสนา) เป็นการที่สังคมบูชาตนเอง" ( "religion is society worshiping itself")[6][7]