ยาดายา (พม่า: ယတြာ, สัทอักษรสากล: [jɛ̀dəjà]; Yadaya หรือบางทีสะกด yadayar, yedaya มาจากสันสกฤต ยนฺตร) เป็นพิธีกรรมเชิงเวทย์มนต์เพื่อชะลอ ป้องกัน หรือแก้ความโชคร้าย มีปฏิบัติทั่วไปในประเทศพม่า ธรรมเนียมเหล่านี้มีที่มาจากคติในศาสนาพราหมณ์ ยาดายาจะ "สั่ง" ไว้โดยโหรโดยใช้ทั้งการคำนวณทางคณิตศาสตร์และโหราศาสตร์[1] ผู้นำของพม่ายุคใหม่ ทั้ง อู้นุ, เนวี่น และต้านชเว ไปจนถึงนโยบายของรัฐบาลจำนวนมาก เข้าใจกันว่าได้รับอิทธิพลมาจากธรรมเนียมยาดายา[2][3] แนวคิดศาสนาพุทธในประเทศพม่า ยาดายาถูกเชื่อมโยงเข้ากับการทำบุญ และพิธีกรรมยาดายาบางส่วนยังรวมถึงพิธีกรรมทางพุทธ ราวกับทำไปเพื่อหลีกหนีกรรมไม่ดี ทั้ง ๆ ที่ในคำสอนของศาสนาพุทธไม่มีการหนีกรรมเช่นนี้[4] ยาดายาสัมพันธ์ใกล้ชิดมากกับตัวเลขโดยเฉพาะเลข 9 นักวิชาการบางส่วนเชื่อว่ายาดายามีมาตั้งแต่สมัยพุกาม มีปฏิบัติโดยพระสงฆ์ในนิกายอะยีซึ่งเป็นนิกายของพุทธที่มีปฏิบัติในพม่ามาก่อนการเข้ามาของเถรวาท[5]หนึ่งในรูปแบบที่รู้จักดีของยาดายาคือการก่อสร้างเจดีย์ เช่นที่อู้นุสร้างเจดีย์ถึง 60,000 องค์ในปี 1961[6] หรือในปี 1970 ที่รัฐมีการตัดสินใจเปลี่ยนระบบการเดินรถจากซ้ายไปขับทางขวาโดยไม่มีเหตุผล ถึงแม้รถแทบทุกคันในพม่าจะเป็นรถสำหรับขับทางซ้าย ว่ากันว่าก็ได้รับอิทธิพลมาจากยาดายาเพื่อป้องกันการโจมตีทางการเมืองจากกลุ่มฝ่ายขวา[7][8]อีกหนึ่งยาดายาที่เป็นที่รู้จักคือคือการสวมโลนจี (สโร่ง) ลาย อะเชะ ซึ่งตามธรรมเนียมเป็นลายของสตรี โดยนายพลในกองทัพและต้านชเวในงานสาธารณะ รวมถึง วันสหภาพเมื่อกุมภาพันธ์ 2011 หรือการเข้าพบผู้นำลาว บัวสอน บุบผาวัน ในเดือนมิถุนายน 2011 เข้าใจว่าเป็นยาดายาในการต้านทานอำนาจสตรีของอองซานซูจี[9][10]