วัคซีนไข้กาฬหลังแอ่น หรือวัคซีนเมนิงโกค็อกคัส หมายถึงวัคซีนทั้งหมดที่ใช้เพื่อป้องกันการติดเชื้อ Neisseria meningitidis[1] โดยมีประสิทธิภาพในการต่อต้านเชื้อเมนิงโกค็อกคัสทั้งบางประเภทหรือทุกประเภท วัคซีนนี้มีอยู่หลายรุ่นด้วยกันคือ เอ, ซี ดับเบิลยู135 และวาย ความมีประสิทธิภาพของวัคซีนนี้อยู่ที่ระหว่าง 85 ถึง 100% สำหรับเวลาอย่างน้อยสองปี[1] วัคซีนเหล่านี้ได้แสดงให้เห็นถึงการลดจำนวนเชื้อเมนิงโกค็อกคัสที่เป็นสาเหตุของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ และ ภาวะพิษเหตุติดเชื้อ ในกลุ่มประชากรที่ใช้วัคซีนเหล่านี้อย่างแพร่หลาย[2][3] การให้วัคซีนเหล่านี้สามารถทำได้โดยการฉีดเข้าสู่กล้ามเนื้อหรือการฉีดเข้าใต้ผิวหนัง[1]องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ประเทศที่มีอัตราการเกิดโรคระดับปานกลางถึงสูงหรือมีการแพร่ระบาดของโรคบ่อยครั้งควรจะมีการให้วัคซีนเป็นประจำ[1][4] ส่วนประเทศที่มีอัตราการระบาดของโรคต่ำ ก็แนะนำว่าควรมีการให้วัคซีนแก่กลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยงสูงเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันโรค[1] ประเทศภายในทวีปแอฟริกาที่เป็นแนวเข็มขัดเยื่อหุ้มสมองอักเสบ หรือ African meningitis belt ขณะนี้อยู่ในระหว่างการดำเนินการเพื่อให้วัคซีนเมนิงโกค็อกคัส เอเพื่อสร้างภูมิคุมกันโรคแก่ประชากรทุกคนที่มีอายุระหว่างหนึ่งถึงสามสิบปี โดยให้เป็นวัคซีนควบคู่[4] ในประเทศแคนาดาและสหรัฐอเมริกา ได้แนะนำให้มีการให้วัคซีนที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันเชื้อทั้งสี่ประเภทนี้แก่กลุ่มวัยรุ่นและกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง[1] นอกจากนี้ยังเป็นวัคซีนที่จำเป็นสำหรับผู้ที่เดินทางไปยังกรุงเมกกะเพื่อการแสวงบุญ[1]ความปลอดภัยโดยทั่วไปนั้นอยู่ในระดับดี แต่ทั้งนี้สำหรับบางคนอาจเจ็บปวดและมีรอยแดงช้ำที่ตำแหน่งการฉีดวัคซีน[1] และก็ดูเหมือนว่าจะมีความปลอดภัยการใช้ในผู้ตั้งครรภ์[4] การเกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้ขั้นรุนแรงนั้นเกิดขึ้นน้อยกว่าหนึ่งในล้านเข็ม[1]การให้วัคซีนเมนิงโกค็อกคัสครั้งแรกมีขึ้นเมื่อราวปี 2513-2523[5] วัคซีนนี้อยู่ในทะเบียนยาที่จำเป็นขององค์การอนามัยโลก โดยเป็นยารักษาโรคที่มีความสำคัญมากที่สุดในระบบสุขภาพขั้นพื้นฐาน[6] ต้นทุนสำหรับราคาขายส่งต่อหนึ่งเข็มอยู่ระหว่าง 3.23 และ 10.77 เหรียญสหรัฐฯ นับตั้งแต่ปี 2557[7] ต้นทุนในสหรัฐอเมริกา 100 ถึง 200 เหรียญสหรัฐฯ สำหรับวัคซีนหนึ่งแบบแผน[8]