วัดถ้ำสิงขร เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลถ้ำสิงขร อำเภอคีรีรัฐนิคม จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่าครั้งสมัยอยุธยาพระเจ้าแผ่นดินองค์หนึ่งได้สาวชาวบ้านแถบนี้เป็นชายา ต่อมาน้องชายของสาวผู้นั้นบวชเป็นพระภิกษุ เดินทางไปเมืองหลวงแล้วได้เข้าไปเทศน์ในวังที่พี่สาวอยู่และจำกันได้เป็นที่ปลื้มปิติกันทั้งสองฝ่าย พระเจ้าแผ่นดินได้จัดขบวนมาส่งพระภิกษุที่เป็นน้องชายพระชายาซึ่งต่อมาเรียกวาท่านเจ้าฟ้าและโปรดฯ ให้สร้างวัดขึ้นสามวัดคือ วัดถ้ำสิงขร วัดน้ำรอบและวัดเขาพระอานนท์ ท่านเจ้าฟ้าจำพรรษาเป็นเจ้าอาวาสรูปแรกอยู่ที่วัดเขาอานนท์ ส่วนถ้ำสิงขรได้รับการตกแต่งประดับประดาประหนึ่งวิหารที่สำคัญของวัด[1] กรมการศาสนาระบุว่าตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 2371[2] ปัจจุบันประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 54 หน้า 2287 เมื่อวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2480 วัดถ้ำสิงขรตั้งอยู่บนภูเขาหินปูนลูกโดด ด้านใต้เป็นถ้ำน้ำมีสายน้ำไหลผ่านทะลุไปลำคลองบางนารายณ์ มีหินงอกหินย้อยที่สวยงามมาก ภายในวัดมีถ้ำแบ่งออกได้หลายคูหา คูหาแรกเป็นที่ประดิษฐานพระประธานปูนปั้นลงรักปิดทองปางป่าเลไลยก์ มีช้างและลิงหมอบอยู่ เพดานส่วนกลางตกแต่งด้วยลายปูนปันลายก้านขดพันธุ์พฤกษา และภาพจิตรกรรม ได้แก่ ภาพภิกษุ เทวดาและยักษ์ พนมมือบูชาพระ ตรงเพดานปากทางเข้ามีภาพรูปเทวดาเหาะ ประดับด้วยเครื่องถ้วยชาม ดูคล้ายดวงดาวบนท้องฟ้า ภายในถ้ำยังได้มีการขุดค้นพบชิ้นส่วนหม้อสามขา และขวานหินขัดสมัยก่อนประวัติศาสตร์อาคารเสนาสนะที่สำคัญ คือ เจดีย์ก่ออิฐถือปูน เลียนแบบพระบรมธาตุไชยา ประดับตกแต่งด้วยเครื่องถ้วยชามทั่วทั้งองค์ เรือนฐานเจดีย์มีซุ้มทิศ (ซุ้มจระนำ) ประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานห้ามสมุทร ปางห้ามญาติ และปางห้ามแก่นจันทร์ ภายในประดิษฐานพระพุทธบาทจำลอง และอุโบสถทำจากไม้