วัดเขาพระอานนท์ เป็น
วัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่าย
มหานิกาย ตั้งอยู่บนภูเขาขนาดย่อมริมฝั่ง
แม่น้ำตาปี ใน
ตำบลศรีวิชัย อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานีวัดเขาพระอานนท์ จากข้อมูลของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ระบุว่าตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 1890 ได้รับพระราชทาน
วิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 1901
[1]ชาวบ้านเรียกว่า
วัดหัวเขาล่าง เพื่อจะได้พ้องกับวัดหัวเขาบน หรือ
วัดเขาศรีวิชัย ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ห่างกันประมาณ 750 เมตร ตามประวัติเล่าว่าวัดเขาพระอานนท์สร้างพร้อมกับ
วัดน้ำรอบและ
วัดถ้ำสิงขร มีตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่าครั้ง
สมัยอยุธยา พระเจ้าแผ่นดินองค์หนึ่ง ได้สาวชาวบ้านแถบนี้ไปเป็นชายา ต่อมาน้องชายของสาวผู้นั้นบวชเป็นพระภิกษุเดินทางไปเมืองหลวง แล้วได้เข้าไปเทศน์ในวังที่พี่สาวอยู่และจำกันได้เป็นที่ปลื้มปิติกันทั้งสองฝ่าย พระเจ้าแผ่นดินได้จัดขบวนมาส่งพระภิกษุที่เป็นน้องชายพระชายาซึ่งต่อมาเรียกว่า ท่านเจ้าฟ้า และโปรดฯ ให้สร้างวัดขึ้นสามวัดคือ วัดถ้ำสิงขร วัดน้ำรอบและวัดเขาพระอานนท์ ท่านเจ้าฟ้าจำพรรษาเป็นเจ้าอาวาสรูปแรกอยุ่ที่วัดเขาพระอานนท์ ชื่อวัดเขาพระอานนท์คงมาจากชื่อ
พระอานนท์ พระสาวกผู้อุปัฎฐากพระพุทธเจ้า การสร้างวัดดัดแปลงภูเขาให้เป็นศาสนสถาน ก่อกำแพงศิลาลดหลั่นกันขึ้นไป 3 ชั้น โดยรอบภูเขาเทียบได้กับ
พระรัตนตรัยชั้นสูงสุดคือ ยอดเขาได้ปรับพื้นที่เรียบเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าสร้าง
เจดีย์และ
อุโบสถไว้คุ่กันมีการกำหนดอายุราวสมัยอยุธยาถึงรัตนโกสินทร์ วัดเขาพระอานนท์ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2544
[2] อุโบสถก่ออิฐถือปูนใช้ฝาผนังรับน้ำหนักแทนเสา ขนาดกว้าง 6.6 เมตร ความยาว 12.70 เมตร เครื่องบนเป็นเครื่องไม้มุงกระเบื้อง ของเดิมคงเป็นกระเบื้องกาบกล้วย มีกระเบื้องเชิงชายรูปเทพนม
[3] ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้น
ปางมารวิชัยลงรักปิดทอง 11 องค์ ใบเสมารอบอุโบสถทำด้วยหินทรายสีแดง เจดีย์ทรงปราสาทน่าจะสร้างสมัยอยุธยาตอนปลาย ใบเสมานั่งแท่นไม่มีซุ้ม ทำด้วยหินทรายแดงไม่มีลายสลัก และบัวบรรจุอัฐิสภาพชำรุด สันนิษฐานว่าอาจเป็นบัวของท่านเจ้าฟ้าเจ้าอาวาสรูปแรก
[4]