ประวัติ ของ วัดสิริมหากัจจายน์

พระธาตุหนองคาย หรือ พระธาตุกลางน้ำ เดิมชื่อพระธาตุหล้าหนอง เป็นพระธาตุที่หักพังอยู่กลางลำน้ำโขง เป็นที่ประดิษฐานพระบรมธาตุฝ่าพระบาทเก้าพระองค์ตามตำนานอุรังคธาตุ หรือตำนานพระธาตุพนม จากการสำรวจใต้น้ำของหน่วยโบราณคดีภาค 7 พบว่าองค์พระธาตุมีฐานกว้างด้านละ 17.2 เมตร ย่อมุมที่ฐาน และมีความสูงประมาณ 28.5 เมตร หักออกเป็น 3 ท่อน สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างในราวพุทธศตวรรษที่ 20–22 เนื่องจากมีรูปร่างคล้ายพระธาตุบังพวน

ในหนังสืออุรังคธาตุ หรือตำนานพระธาตุพนม ตอนหนึ่งได้กล่าวถึงการสร้างพระธาตุหล้าหนองว่า พระธาตุองค์นี้ สร้างโดยพระอรหันต์ 5 องค์ ประกอบด้วย พระมหารัตนเถระ, พระจุลรัตนเถระ, พระมหาสุวรรณปราสาทเถระ, พระจุลสุวรรณปราสาทเถระ และพระสังฆวิชัยเถระ ที่ล้วนเป็นศิษย์พระพุทธรักขิต พระธรรมรักขิต พระสังฆรักขิต พระอรหันต์ทั้ง 3 องค์

พระอรหันต์ทั้ง 5 ได้อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า จากประเทศอินเดียมาพร้อมกันและได้อัญเชิญไปประดิษฐานไว้พร้อมกัน 6 แห่ง คือ

ภาพวาดพระธาตุหล้าหนอง จากบันทึกการสำรวจแม่น้ำโขงของฟรองซัวส์ การ์นิเยร์ นักสำรวจชาวฝรั่งเศส วาดเมื่อ พ.ศ. 2411

พระธาตุองค์นี้มีขนาดใกล้เคียงกับองค์เจดีย์พระธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม ซึ่งบริเวณวัดธาตุแห่งนี้มีพื้นที่ไม่ต่ำกว่า 100 ไร่ และตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำโขง พอถึงฤดูน้ำหลากแม่น้ำโขงได้ไหลเชี่ยวกรากจะกัดเซาะตลิ่งบริเวณวัดธาตุจนพังทลายหายไป ซึ่งตามพงศาวดารย่อเมืองเวียงจันทน์ ตีพิมพ์ในหนังสือชุดประชุมพงศาวดาร ภาค 70 ได้บันทึกไว้ว่า "ศักราชได้ 209 ปีเมิงมด ... เดือน 9 ขึ้น 9 ค่ำวันศุกร์ ยามแลงใกล้ค่ำมื้อฮับไค้ พระธาตุใหญ่หนองคายเพ (พัง) ลงน้ำของมื้อนั้นแล" คำนวณตามปฏิทินไทยปัจจุบัน ทางจันทรคติตรงกับวันศุกร์ ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 ปีมะแม นพศก จ.ศ. 1209 ส่วนทางสุริยคติตรงกับวันศุกร์ที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2390

ฟรองซัวส์ การ์นิเยร์ ชาวฝรั่งเศส หนึ่งในคณะสำรวจอินโดจีนในอาณาจักรล้านช้าง ได้วาดภาพลายเส้นของพระธาตุหล้าหนองนี้ไว้เมื่อปี พ.ศ. 2411 พร้อมคำบรรยายภาพว่า "ปิรมิด หรือองค์พระธาตุตั้งอยู่บนพื้นที่รูปครึ่งวงกลมที่ถูกตัดขาดจากฝั่งแม่น้ำด้านขวา หรือฝั่งไทย โดยปิรมิดแห่งนี้ถูกน้ำพัดขาดจากที่ตั้งเดิมบนริมฝั่งสิบปีมาแล้วและยังเอียงลงสู่น้ำราวกับเรืออับปางที่พร้อมจะจมลง"

ใกล้เคียง

วัดสิริจันทรนิมิตรวรวิหาร วัดสิงห์ (เขตจอมทอง) วัดสิรินธรวรารามภูพร้าว วัดสิริกมลาวาส วัดสิริมหากัจจายน์ วัดสิงห์ (เขตบางพลัด) วัดสิตาราม วัดสิรินธรเทพรัตนาราม วัดสิงห์ท่า วัดสิงห์ (จังหวัดปทุมธานี)