วันแห่งคนตาย (สเปน: Día de Muertos) เป็นวันหยุดที่ฉลองกันทั่วประเทศเม็กซิโก (โดยเฉพาะในภาคกลางและใต้) รวมทั้งในหมู่ชาวเม็กซิโกที่อยู่ในประเทศอื่น เป็นวันหยุดที่ครอบครัวและเพื่อนมารวมตัวกันสวดภาวนาและรำลึกถึงเพื่อนและสมาชิกครอบครัวที่เสียชีวิต และช่วยเหลือนำทางพวกเขาในการเดินทางทางจิตวิญญาณ ในวัฒนธรรมเม็กซิโก ความตายเป็นส่วนหนึ่งของวงจรชีวิตมนุษย์ ชาวเม็กซิโกไม่ได้มองว่าวันนี้เป็นวันแห่งความเศร้าโศก แต่มองว่าเป็นวันแห่งการฉลอง เพราะในวันนี้คนที่พวกเขารักจะเดินทางกลับจากโลกคนตายเพื่อมาเยี่ยมเยียนและเลี้ยงฉลองกับพวกเขา[1] ใน ค.ศ. 2008 ยูเนสโกยกให้วัฒนธรรมนี้เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ[2]บางครั้งในประเทศที่พูดภาษาอังกฤษมีการเรียกวันหยุดนี้ว่า Día de los Muertos[3][4] ซึ่งเป็นการแปลย้อนกลับ (back-translation) ของวลีในภาษาสเปนว่า Día de Muertos[5][6][7] ในประเทศเม็กซิโกถือว่าวันแห่งคนตายเป็นวันหยุดราชการ ก่อนหน้าการล่าอาณานิคมของสเปนในคริสต์ศตวรรษที่ 16 งานฉลองนี้เคยจัดในช่วงเริ่มต้นฤดูร้อน แล้วค่อย ๆ เลื่อนไปฉลองในวันที่ 31 ตุลาคม, 1 พฤศจิกายน และ 2 พฤศจิกายน เพื่อให้ตรงกันกับตรีวารปัสกาของออลแฮลโลว์ไทด์ (Allhallowtide) ในศาสนาคริสต์แบบตะวันตก คือ วันสมโภชนักบุญทั้งหลายตอนต้น, วันสมโภชนักบุญทั้งหลายตอนปลาย และวันฉลองพระวิญญาณ[8][9] ธรรมเนียมที่ถือปฏิบัติกันในวันแห่งคนตาย ได้แก่ การตั้งแท่นบูชาประจำบ้านที่เรียกว่า โอเฟรนดา (ofrenda) การเซ่นไหว้ผู้เสียชีวิตด้วยหัวกะโหลกตกแต่งหรือกาลาเบรา (calavera) ดอกดาวเรือง และอาหารกับเครื่องดื่มโปรดของผู้เสียชีวิต และการทำความสะอาดสุสานรวมทั้งนำของเซ่นไหว้ไปตั้งไว้ที่นั่น[10]นักวิชาการเม็กซิโกยังคงถกเถียงกันว่าวันแห่งคนตายมีรากฐานมาจากชนพื้นเมืองมีโซอเมริกาสมัยก่อนโคลัมบัสอย่างแท้จริง หรือว่าเป็นประเพณีสเปนที่ได้รับการเปลี่ยนโฉมในคริสต์ศตวรรษที่ 20 ระหว่างสมัยประธานาธิบดีลาซาโร การ์เดนัส เพื่อส่งเสริมลัทธิชาตินิยมเม็กซิโกผ่านอัตลักษณ์ "แอซเทก"[11][12][13] อย่างไรก็ตาม วันหยุดนี้ได้กลายเป็นสัญลักษณ์ประจำชาติอย่างหนึ่งของเม็กซิโกในช่วงไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมาและรวมอยู่ในหลักสูตรการศึกษาของประเทศโดยเน้นย้ำถึงต้นกำเนิดพื้นเมือง[14]แต่เดิมไม่มีการฉลองวันแห่งคนตายในภาคเหนือของเม็กซิโก ที่นั่นไม่มีใครรู้จักวันหยุดนี้จนกระทั่งคริสต์ศตวรรษที่ 20 เนื่องจากชนพื้นเมืองมีประเพณีที่แตกต่างกันไป ผู้คนและคริสตจักรยังไม่ยอมรับวันแห่งคนตายเพราะถือว่าเทศกาลนี้เป็นการผสานความเชื่อนอกรีตเข้ากับศาสนาคริสต์คาทอลิก พวกเขาฉลองวันสมโภชนักบุญทั้งหลายตามประเพณีในลักษณะเดียวกับชาวคริสต์ในที่อื่น ๆ ของโลก ภูมิภาคนี้ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมมีโซอเมริกาอย่างจำกัดและมีชนพื้นเมืองจากภาคใต้ของเม็กซิโก (ซึ่งมีการฉลองวันหยุดนี้) ย้ายถิ่นเข้าไปค่อนข้างน้อย เมื่อถึงช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 21 จึงเริ่มมีการฉลองวันแห่งคนตายในภาคเหนือของเม็กซิโกเนื่องจากรัฐบาลเม็กซิโกได้กำหนดให้เป็นวันหยุดทั่วประเทศ โดยนำเสนอวันหยุดนี้ในฐานะประเพณีที่หลอมรวมคนในชาติให้เป็นหนึ่งเดียว[15][16][17]