หลักการทับศัพท์ ของ วิกิพีเดีย:โครงการคำทับศัพท์

  1. ทับศัพท์โดยใช้เสียงอ่านของคำเป็นหลัก
  2. การทับศัพท์ให้ถอดอักษรในภาษาเดิม พอควรแก่การแสดงที่มาของรูปศัพท์ และให้เขียนในรูปที่อ่านได้สะดวกในภาษาไทย
  3. คำทับศัพท์ที่ใช้กันมานานจนถือเป็นภาษาไทย และปรากฏใน พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (ฉบับ พ.ศ. 2542) แล้ว ให้ใช้ต่อไปตามเดิม เช่น เชิ้ต ก๊าซ แก๊ส
  4. คำวิสามานยนามที่ใช้กันมานานแล้ว อาจใช้ต่อไปตามเดิม เช่น Victoria = วิกตอเรีย, Louis = หลุยส์ หรือ Cologne = โคโลญ เป็นต้น

การทับศัพท์ชื่อ

หลักการทับศัพท์ชื่อ เรียงตามขั้นตอนต่อไปนี้

  1. ยึดราชบัณฑิตเป็นหลัก ถ้าได้มีการบัญญัติไว้
  2. ถ้าราชบัณฑิตไม่ได้บัญญัติไว้ ให้ใช้คำที่คุ้นเคย ถ้าคำนั้นไม่ผิดจากคำเดิม
  3. ถ้าไม่มีคำที่คุ้น ให้ถอดเสียงอ่านจากภาษาเดิม โดยอาศัยการเขียนคำทับศัพท์ตามระบบของราชบัณฑิตยสถาน
  4. ถ้าไม่มีหลักออกเสียงเดิม ให้ว่าไปตามเสียง โดยอาศัยอักขรวิธีของไทย
  5. ถ้าอ่านภาษาเดิมไม่ออก ให้อ่านจากภาษาอังกฤษ หรือภาษาไหนก็ได้ ที่ใกล้เคียง หรือให้คงอักษรเดิมไว้ก่อน

ตัวอย่าง

  • ตัวอย่างคำที่ใช้ภาษาเดิมแทนที่คำนิยม - Michelangelo ในภาษาอิตาลีอ่านว่า มีเกลันเจโล แต่มักจะอ่านเพี้ยนเป็น ไมเคิล แองเจโล

ตัวอย่างคำ

ศัพท์ (ภาษา)ราชฯ (1)คำนิยม (2)เสียงเดิม (3,4)เสียงอังกฤษ (5)คำในวิกิตอนนี้
Roma (อิตาลี) / Rome (อังกฤษ)โรมโรมโรมาโรมโรม
Torino (อิตาลี) / Turin (อังกฤษ)-ตูรินโตรีโนตูรินตูริน
Nürnberg (เยอรมัน) / Nuremberg (อังกฤษ)-นูเรมเบิร์กเนือร์นแบร์กนูเรมเบิร์กเนือร์นแบร์ก
Michelangelo (อิตาลี)-ไมเคิล แองเจโลมีเกลันเจโลไมเคิลแองเจโลมีเกลันเจโล
Vincent Willem van Gogh (ดัตช์)-วินเซ้นต์ แวน โก๊ะฟินเซนต์ ฟาน ก็อกฮ์?ฟินเซนต์ ฟาน ก็อกฮ์
Serie A (อิตาลี)-ซีรีส์ เอ (ไม้เอก)เซเรียอาซีรีย์เอเซเรียอา
弁当 (Bentō) (ญี่ปุ่น)-เบนโตะเบ็นโตเบนโตเบนโต
ラーメン (rāmen) (ญี่ปุ่น)-ราเมนราเม็งราเมนราเม็ง
北海道 (Hokkaidō) (ญี่ปุ่น)-ฮอกไกโด ฮกไกโด (วิธีใช้·ข้อมูล) ฮอกไกโดฮกไกโด
San Francisco-ซานฟรานซิสโกแซนแฟรนซิสโกซานฟรานซิสโก
Indiana (อังกฤษ)อินดีแอนาอินเดียน่าอินดีแอนาอินดีแอนา
Illinois (อังกฤษ/ฝรั่งเศส)อิลลินอยส์อิลลินอยส์อิลลินอยอิลลินอยส์
gasohol (อังกฤษ)แกโซฮอลแก๊สโซฮอล์แก็สโซฮอล (gas.o.hol)แก๊สโซฮอล์
Chevrolet (อังกฤษ)-เชฟโลเรตเชฟโลเรเชฟโรเลต
David Beckham (อังกฤษ)-เดวิด เบ็คแฮม?เดวิด เบคแคม
Rockefeller (อังกฤษ)-ร็อกกี้เฟลเลอร์ร็อกเกอะเฟลเลอร์?
laptop (อังกฤษ)แหล็ปท็อปแล็ปท็อปแล็ปท็อปแล็ปท็อป
fax (อังกฤษ)โทรสาร
แฝ็กซ์
แฟกซ์แฟกซ์โทรสาร
rock (อังกฤษ)ร็อกร็อคร็อคร็อก

การสะกดคำทับศัพท์

การสะกดคำทับศัพท์เน้นตามเสียงอ่านของคำไม่เน้นตามตัวอักษร เช่น Sioux [ซู] ให้ทับศัพท์ว่า ซู (ชนเผ่าอินเดียนแดง) หรือ Foie gras [fwɑ gʁɑ] ทับศัพท์ ฟัวกรายกเว้น

  1. คำภาษาอื่นที่เป็นคำไทย ที่ปรากฏในพจนานุกรมไทย ให้ถือว่าคำนั้นเป็นคำไทย และเขียนตามรูปเดิมถึงแม้ว่าเพี้ยนจากคำทับศัพท์เดิมบ้างก็ตาม เช่น
  2. ชื่อประเทศ เขตการปกครอง เมืองหลวง ให้ทับศัพท์ตามประกาศสำนักนายกฯ รวมถึงคำที่มีส่วนประกอบของชื่อนี้ในส่วนของคำ ถึงแม้ว่าบางคำจะทับศัพท์ผิดจากคำอ่านก็ตาม
  3. ชื่อถ้าเป็นชื่อเฉพาะของชื่อบริษัท ชื่อหนังสือ ให้เขียนตามต้นฉบับที่จดทะเบียน ถึงแม้ว่าบางคำจะทับศัพท์ผิดจากคำอ่านก็ตาม
    • Chevrolet [เชฟโรเล] เขียน เชฟโรเลต ตามชื่อบริษัทที่จดทะเบียน

คำที่นิยมใช้

  1. คำศัพท์บางคำ ถ้ามีการนิยมใช้มากกว่าศัพท์ที่ปรากฏในศัพท์บัญญัติ ให้ใช้คำนิยมแทน เช่น
    • gasohol ให้ใช้ แก๊สโซฮอล์ แทนที่ศัพท์บัญญัติกำหนด "แกโซฮอล"
  2. สำหรับคำที่นิยมใช้แต่ผิดไปจากเดิม ให้ใช้ถือคำที่ถูกต้อง เช่น
    • Michelangelo ให้ใช้ มีเกลันเจโล (ชื่ออ่านตามภาษาอิตาลี) แทนที่ "ไมเคิล แองเจลโล" ที่ใช้กันจนนิยม
    • 弁当 (Bentō) ให้ใช้ เบ็นโต แทนที่ "เบ็นโตะ" ที่ใช้กันนิยม
  3. สำหรับคำที่นิยมใช้และมีใช้กันมานาน และมีปรากฏในเอกสารสำคัญในทางประวัติศาสตร์ ให้ใช้คำเดิม ถึงแม้ว่าจะอ่านผิดไปจากเสียงเดิม โดยในบทความนั้นให้เขียนคำอ่านที่ถูกต้องอธิบายไว้ เช่น

การใช้วรรณยุกต์

การทับศัพท์จะไม่ใช้วรรณยุกต์ นอกเหนือจากว่าการไม่ใส่วรรณยุกต์ทำให้คำอ่านสับสน เช่น coma ใช้ โคม่า แทนที่ โคมา

ยกเว้นภาษาใน กลุ่มภาษาตระกูลไทย ไท เช่น ไทย ลาว ผู้ไท (ภูไท) ไทยใหญ่ และภาษาถิ่นต่างๆ ของไท ในประเทศไทย, ภาษาจีนและภาษาถิ่นของจีน, ภาษาเวียดนาม และบางภาษาในตระกูลอินเดีย-ยุโรป ใช้วรรณยุกต์ตามเสียงอ่าน

การเว้นวรรค

คำศัพท์ในภาษาอังกฤษเขียนแยกกันทุกคำ ในขณะที่คำไทยเขียนติดกันและเว้นวรรคเมื่อจบประโยค หรือเพื่อง่ายต่อการอ่าน หลักการทับศัพท์ถ้าเป็นคำเดียวให้เขียนติดกันหมดเช่น Mexico City เขียน เม็กซิโกซิตี

ยกเว้นคำที่แสดงถึงชื่อบริษัทและชื่อสินค้า ให้เขียนเว้นวรรคเพื่อแสดงถึงชื่อผลิตภัณฑ์นั้น เช่น

ใกล้เคียง

วิกิพีเดียภาษาไทย วิกิพีเดีย วิกิพีเดียภาษาอังกฤษ วิกิพจนานุกรม วิกิพีเดียภาษาสเปน วิกิพีเดียภาษาคาซัค วิกิพีเดียภาษาอินโดนีเซีย วิกิพีเดียภาษาไซลีเซีย วิกิพีเดียภาษารัสเซีย วิกิพีเดียภาษากาตาลา