เชื่อกันว่าศิลานักปราชญ์มีคุณสมบัติทางเวทมนตร์หลายอย่าง คุณสมบัติที่กล่าวถึงอย่างกว้างขวางที่สุด คือ ความสามารถในการเปลี่ยนโลหะฐานให้เป็นทองคำหรือเงิน และความสามารถในการรักษาความเจ็บป่วยทุกประเภท และการต่อชีวิตของผู้ที่บริโภคศิลานักปราชญ์ให้ยืนยาวส่วนหนึ่ง[2] คุณสมบัติอื่นมีกล่าวถึงได้แก่ การสร้างตะเกียงที่ลุกไหม้ชั่วกัลปาวสาน[2] การเปลี่ยนผลึกธรรมดาให้เป็นอัญมณีมีค่าและเพชร[2] ชุบชีวิตพืชที่ตายแล้ว[2] การสร้างแก้วที่ยืดหยุ่นหรือนำมาตีเป็นแผ่นได้[3] หรือการสร้างโคลนหรือโกเลม[4]

รูปลักษณ์

คำบรรยายลักษณะของศิลานักปราชญ์นั้นมีมากหลากหลาย ตามตำราเล่นแร่แปรธาตุ ศิลานักปราชญ์มีสองประเภท ซึ่งเตรียมได้โดยวิธีการเกือบเหมือนกัน คือ สีขาว (สำหรับทำเงิน) และสีแดง (สำหรับทำทอง) ศิลาสีขาวเป็นรุ่นที่เสร็จสมบูรณ์น้อยกว่าศิลาสีแดง[5] ตำราเล่นแร่แปรธาตุโบราณและสมัยกลางบางเล่มทิ้งคำใบ้ถึงรูปลักษณ์ทางการภาพที่ควรเป็นของศิลานักปราชญ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งศิลาสีแดง ศิลานักปราชญ์มักกล่าวขานกันบ่อยครั้งว่า จะมีสีส้ม (สีหญ้าฝรั่น) หรือแดงเมื่อบดให้เป็นผง หรือในรูปของแข็ง สีกลางระหว่างแดงกับม่วงแดง โปร่งใส คล้ายแก้ว[6] เชื่อกันว่าศิลานักปราชญ์นั้นหนักกว่าทอง[7] และเชื่อกันว่าละลายได้ในของเหลวทุกชนิด แต่ไม่ติดไฟ[8]

นักประพันธ์เล่นแร่แปรธาตุบางครั้งเสนอว่า การบ่งชี้ของศิลานั้นเป็นการอุปมา แม้ถูกเรียกว่าศิลา แต่มิใช่เพราะมันดูเหมือนศิลา[9]