สมัน หรือ ซามา ในภาษามลายูปัตตานี เป็นเครื่องโรยหน้าชนิดหนึ่งของไทย พบได้ทั่วไปในจังหวัดปัตตานี จังหวัดยะลา และจังหวัดนราธิวาส โดยจะรับประทานเคียงเป็นหน้าข้าวเหนียว ข้าวเหนียวมูน ต่างไส้ขนมปัง เคียงกับนาซิดาแฆ[1] นาซิตีแนะ[2] หรือโรยหน้าขนมกอและลือเมาะ[3] มีลักษณะและหน้าที่อย่างเดียวกันกับกระฉีก หากแต่กระฉีกจะมีรสชาติหวานมันและใช้มะพร้าวขูดเป็นวัตถุดิบหลัก[4] สมันมีสองรูปแบบหลักคือ สมันกุ้ง (หรือ ซามาอูแด) กับสมันปลา (หรือ ซามาอีแก) และยังมีสมันรูปแบบอื่นตามวัตถุดิบหลัก ถือเป็นอาหารที่มีอายุการเก็บรักษาได้นานแรมเดือน และกลายเป็นหนึ่งในเสบียงกรังสำหรับชาวมุสลิมที่ไปแสวงบุญที่นครมักกะฮ์ในยุคก่อนโดยวิธีการทำสมัน จะนำกระเทียม หอมแดง พริกแห้ง (บ้างก็ไม่ใส่พริก) ตำ (หรือปั่น) พอละเอียดแล้วใส่กะทิ ทำเป็นพริกแกง ส่วนเนื้อกุ้งและเนื้อปลานำมาตำ (หรือปั่น) ให้ละเอียดเช่นกัน จากนั้นให้นำพริกแกงมาผัดในกระทะจนหอม แล้วใส่เนื้อกุ้งและปลาที่ละเอียดแล้ว และใส่ส้มแขกลงไป จากปรุงรสด้วยน้ำตาลแว่นและเกลือ ผัดให้แห้งราวหนึ่งชั่วโมงจึงแล้วเสร็จ[3][5] สมันบางสูตรอาจใช้มะพร้าวคั่ว เนื้อปลาย่าง หอมแดง ตะไคร้ เกลือ และน้ำตาล เป็นวัตถุดิบหลัก[2]